426: امام عليه السلام (درباره آزمايش مردم) فرموده است‏:

 

(1) (مردم را) بيازما تا (آنها را) دشمن دارى (چون در ظاهر بيشتر مردم بد نيستند هنگام آزمايش بديشان آشكار مى‏ گردد. سيد رضى «عليه الرحمة» فرمايد:) بعضى مردم اين فرمايش را از پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم روايت می كنند و از آنچه كمك می كند كه اين فرمايش از اميرالمؤمنين عليه السلام مى‏ باشد آنست كه ثعلب بيان كرده ابن اعرابى براى ما نقل نمود كه مأمون گفته: اگر نه آن بود كه على عليه السلام فرموده اخبر تقله؛ يعنى بيازما تا دشمن دارى، من مى ‏گفتم: اقله تخبر؛ يعنى «مردم را» دشمن دار تا «آنها را» بيازمايى (اين سخن مأمون از آنست كه دوستى با ديگرى عيب پوش است و چون او را دشمن داشتى ممكن است به حال او چنان كه هست پى ببرى، ولى براى مردمان پاك سزاوار نيست پيش از آزمايش كسى را دشمن بدارند يا بى ‏جهت سخن مأمون به كار دنياطلبان بيشتر مى ‏آيد، و ناگفته نماند كه أخبر به ضم باء امر است از خبر الشى‏ء يخبر؛ يعنى آن را از روى آزمايش دانست، و تقله مضارع مجزوم بعد از امر است، و هاء براى وقف است از قلاه يقلى مثل رمى يرمى يعنى او را دشمن داشت)

 

 

427: امام عليه السلام (درباره شكرگزارى و دعا و توبه) فرموده است‏:

 

(1) نمى ‏شود كه خدا بر بنده درِ سپاسگزارى را بگشايد (امر به شكر فرمايد) و درِ افزونى را به رويش ببندد (بر نعمت نيافزايد)

 

(2) و درِ دعا و درخواست را بگشايد (دستور دهد كه از او بخواهند) و درِ روا شدن را به رويش ببندد (درخواست او را نپذيرد)

 

(3) و درِ توبه را بگشايد و درِ آمرزش را به رويش ببندد (گناهش را نيامرزد).

 

 

428: امام عليه السلام (درباره جوانمردى) فرموده است‏:

 

(1) شايسته‏ ترين مردم به جوانمردى كسى است كه جوانمردان در او ريشه كرده باشند (پدرانش از نيكان و جوانمردان بوده ‏اند. اين فرمايش در نسخ نهج البلاغه نيست ما آن را از نسخه ابن ابى الحديد نقل كرديم).

 

 

429: از امام عليه السلام پرسيدند كدام يك از دادگرى يا بخشش برتر است؟ آن حضرت عليه السلام (در برترى عدل از جود) فرمود:

 

(1) دادگرى چيزها را به جاى خود مى ‏نهد، و بخشش آنها را از جاى خود بيرون مى ‏نمايد (زيرا جواد زياده بر استحقاق مى ‏بخشد) و عدل نگاه‏دارنده همگان است و جود فقط به كسى بهره مى‏ دهد كه به او بخشش شده پس عدل شريف تر و برتر مى ‏باشد.

 

 

430: امام عليه السلام (در نكوهش نادانى) فرموده است‏:

 

(1) الناس (تا آخر، اين فرمايش‏ بى ‏كم و زياده همان فرمايش يكصد و شصت و سوم است كه ترجمه و شرحش بيان شد).

 

ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الاسلام)