استفتاء:
چرا پيامبر گرامى، دخترش فاطمه عليها السلام را «أمّ أبِيْها» خواند؟ آيا اطلاق اين لقب به آن بزرگ بانوى دانش و كمال، نشانگر راز و جايگاه ويژه اى است؟
جواب:
باسمه جلت اسمائه; شمارى از علماى اهل سنّت و در صدر آنان، صاحب «كفاية الطّالب» تصريح نموده اند كه پيامبر خدا از دخترش فاطمه عليها السلام به «أُمّ أبِيْها» تعبير مى فرمود، و در نتيجه در بسيارى از كتاب هاى تاريخى اين تعبير از پيامبر در مورد دخترش فاطمه عليها السلام آمده است، امّا چرا و راز آن چيست؟ از واژه «أُمّ» و جاى به كار رفتن آن، در ادبيات و فرهنگ عرب چنين دريافت مى شود كه در عرب، هر انجام رسان و گردآورنده كار بزرگ يا پيشگام در آن را كه پيروان و رهروانى داشته باشد كه آن را پيگيرى كنند، «أُمّ» مى نامند؛ به همين جهت است كه به كاسه و پوششى كه مغز را در خود گرفته است، «أُمّ الرَّأس»، و به پرچمى كه لشكرى زير آن گرد آمده اند «أماً» مى گويند. در قرآن نيز «أُمّ الْكتاب» براى لوح محفوظ به كار رفته است كه مى فرمايد: «وَ عِنْدَهُ أُمّ الْكتاب*». و نيز بر آيات محكم «أُمّ الْكتاب» اطلاق شده است كه مى فرمايد:«هُنَّ أُمّ الْكِتاب*» بنا بر اين، از تعبير پيامبر در مورد دخترش فاطمه عليها السلام كه او را«أُمّ أبِيْها» مى خواند، با توجّه به مقام والاى معنوى آن حضرت - كه آخرينِ فرستادگان خدا و سالار و برترين پيامبران و جلوه گاه كامل پيام و پيامبرى به سوى همه بشريت است، و به گواهى روشن قرآن از روى شيفتگى و هواى دل سخن نمى گويد، بلكه هماره سنجيده و حكيمانه سخن مى گويد، - چنين دريافت مى شود كه آن بزرگوار با اين تعبير در مورد آن بانوى بزرگ، در حقيقت بر آن است كه دريايى پهناور بلكه اقيانوسى بى كرانه از فضيلت ها را با اين تعبير براى ما گرد آورد و عالمى بزرگ از مكارم اخلاقى و انسانى را كه در وجود ارجمند فاطمه عليها السلام موج مى زند، به ما نشان دهد، تا دنيايى از ارزش ها و گنجينه هايى از افتخارات بزرگ را كه رسالت نبوى را آراسته و پايه هاى آن را برپا ساخته و امامت و ولايت راستين را بنيان و استوار نموده است در برابر ديدگان ما جلوه گر شود. با اين بيان، تعبير پرمعناى «أُمّ أبِيْها»، به روشنى جايگاه پُرشكوه و عظمت بى نظيرى را براى آن بانوى معنويت و كمال ترسيم مى كند.
