دعای چهلم: «دُعَاؤُهُ عِنْدَ ذِكْرِ الْمَوْتِ»
- دعاى آن حضرت هنگام ياد از مرگ -
(وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیهِ السَّلَامُ إِذَا نُعِی إِلَیهِ مَیتٌ، أَوْ ذَكَرَ الْمَوْتَ:)
دعاى چهلم از دعاهاى امام علیه السّلام است هنگامی كه خبر مرگ كسى به او می رسید، یا یاد مردن می نمود:
(1) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اكْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ، وَ قَصِّرْهُ عَنَّا بِصِدْقِ الْعَمَلِ حَتَّى لَا نُؤَمِّلَ اسْتِتْمَامَ سَاعَةٍ بَعْدَ سَاعَةٍ، وَ لَا اسْتِیفَاءَ یوْمٍ بَعْدَ یوْمٍ، وَ لَا اتِّصَالَ نَفَسٍ بِنَفَسٍ، وَ لَا لُحُوقَ قَدَمٍ بِقَدَمٍ
بار خدایا بر محمّد و آل او درود فرست، و ما را از آرزوى دراز باز دار (چون آرزوى دراز آخرت را از یاد می برد و بر اثر آن انسان بدبخت می گردد، در نهج البلاغه است حضرت امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ فرموده: ایها النّاس انّ اخوف ما اخاف علیكم اثنان: اتّباع الهوى و طول الامل، فامّا اتّباع الهوى فیصدّ عن الحقّ، و امّا طول الامل فینسى الاخرة؛ یعنى اى مردم ترسناك ترین چیزی كه از ابتلاى شما به آن می ترسم دو چیز است: اوّل پیروى از هواى نفس، دوّم آرزوى بی شمار، امّا پیروى از هواى نفس شخص را از راه حق باز می دارد، و آرزوى بی حساب آخرت را از یاد می برد) و با كردار راست و درست (به طوری كه واجب است) آرزو را از ما دور گردان تا اینكه تمام كردن ساعتى را پس از ساعتى، دور یافتن روزى را پس از روزى و پیوستگى نفسى را به نفسى و در پى آمدن گامى را در پى گامى آرزو نكنیم.
(2) وَ سَلِّمْنَا مِنْ غُرُورِهِ، وَ آمِنَّا مِنْ شُرُورِهِ، وَ انْصِبِ الْمَوْتَ بَینَ أَیدِینَا نَصْباً، وَ لَا تَجْعَلْ ذِكْرَنَا لَهُ غِبّاً
و ما را از فریب آرزو سلامت و بى گزند و از بدی هایش ایمن فرما، و مرگ را در جلو ما بر پا دار (آنى آن را از یاد ما مبر) و یاد كردن ما آن را روزى پس از روزى (یا روزى پس از روزهایى) قرار مده (ما را توفیق ده تا همیشه به یاد آن باشیم، و روزى آن را از یاد مبریم كه مستلزم كوتاهى آرزو و كوشش در عبادت و بندگى و چشم پوشى از دنیا و كالاى آن درد آوردن به آخرت است).
(3) وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِیرَ إِلَیكَ، وَ نَحْرِصُ لَهُ عَلَى وَشْكِ اللَّحَاقِ بِكَ حَتَّى یكُونَ الْمَوْتُ مَأْنَسَنَا الَّذِی نَأْنَسُ بِهِ، وَ مَأْلَفَنَا الَّذِی نَشْتَاقُ إِلَیهِ، وَ حَامَّتَنَا الَّتِی نُحِبُّ الدُّنُوَّ مِنْهَا
و از اعمال شایسته عملى براى ما قرار ده (توفیق بجا آوردن عمل شایسته اى به ما عطا فرما) كه با آن بازگشت به سوی (پاداش) تو را دیر شماریم (در انجام آن عمل بكوشیم) و بر زود رسیدن به (رحمت) تو حرص داشته باشیم تا مرگ براى ما جاى انس و آرامش باشد كه به آن انس گیریم، و جاى الفت و دوستى باشد كه به سوی آن شوق داشته باشیم، و خویشاوند نزدیكى (مانند زن و فرزند) باشد كه نزدیك شدن به او را دوست بداریم.
(4) فَإِذَا أَوْرَدْتَهُ عَلَینَا وَ أَنْزَلْتَهُ بِنَا فَأَسْعِدْنَا بِهِ زَائِراً، وَ آنِسْنَا بِهِ قَادِماً، وَ لَا تُشْقِنَا بِضِیافَتِهِ، وَ لَا تُخْزِنَا بِزِیارَتِهِ، وَ اجْعَلْهُ بَاباً مِنْ أَبْوَابِ مَغْفِرَتِكَ، وَ مِفْتَاحاً مِنْ مَفَاتِیحِ رَحْمَتِكَ
پس هرگاه آن را بر ما حاضر نمودى و به ما واقع ساختى ما را به آن نیك بخت گردان در حالی كه زیارت و دیدار كننده (آمدنش از روى مهربانى) باشد، و ما را به آن انس ده در حالی كه از راه رسد، و ما را به مهمانى آن بدبخت مكن، و از دیدارش خوار و رسوا و سر به زیر مفرما، و آن را درى از درهاى آمرزش خود و كلیدى از كلیدها (وسیله اى از وسیله ها)ى رحمت خویش گردان.
(5) أَمِتْنَا مُهْتَدِینَ غَیرَ ضَالِّینَ، طَائِعِینَ غَیرَ مُسْتَكْرِهِینَ، تَائِبِینَ غَیرَ عَاصِینَ وَ لَا مُصِرِّینَ، یا ضَامِنَ جَزَاءِ الْمُحْسِنِینَ، وَ مُسْتَصْلِحَ عَمَلِ الْمُفْسِدِینَ.
ما را بمیران هدایت شدگان (به راه حق) كه گمراهان نباشیم، فرمانبران (احكام و دستورها) كه كراهت نداشته باشیم، توبه كنندگان كه گناه نكنیم و اصرار و ایستادگى (بر آن) نورزیم، اى ضامن پاداش نیكوكاران (اشاره به قول خداى تعالى «سوره توبه، آیه 120»: انَّ اللَّهَ لا یضیعُ اجْرَ الْمُحْسِنینَ؛ یعنى خدا پاداش نیكوكاران را تباه نمی گرداند) و اى اصلاح كننده كردار تباهكاران (اى خواهان صلاح كردار تباهكاران به اینكه فساد و تباهكارى را به صلاح و درستى تبدیل كنند، این جمله با قول خداى تعالى «سوره یونس، آیه 81»: انَّ اللَّهَ لا یصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدینَ؛ «خدا كردار تباهكاران را اصلاح نمی كند» منافات ندارد، زیرا مراد از آیه اینست كه خدا كردار كسى را كه می خواهد در دین فساد نماید تباه می گرداند تا حق از باطل و نادرستى آشكار گردد).
ترجمه و شرح صحیفه کامله سجادیه (فیض الاسلام)