دعای هفتم: «دُعَاؤُهُ فِی الْمُهِمَّاتِ»
- دعاى آن حضرت در مهمّات و سختي ها -
(وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیهِ السَّلَامُ إِذَا عَرَضَتْ لَهُ مُهِمَّةٌ أَوْ نَزَلَتْ بِهِ، مُلِمَّةٌ وَ عِنْدَ الْكَرْبِ:)
دعاى هفتم از دعاهاى امام علیه السّلام است هر گاه كار دشوار دل آزارى به او رو می آورد یا پیشامد سختى رخ می داد و به هنگام غم و اندوه (حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده: هر گاه ترس و بیم «از بلاء» سخت شد پس پناهگاه به سوی خدا رفتن است، حضرت موسى ابن جعفر علیه السّلام فرموده: بلا و آفتى نیست كه به بنده مؤمن رو آورد و خداى عزّ و جل دعاء «درخواست رفع آن» را به او توفیق دهد جز آنكه آن بلا به زودى از بین برود، و بلایى نیست كه به بنده مؤمن رو آورد و از دعاء خوددارى نماید جز آنكه آن بلاء به طول انجامد، پس هرگاه بلاء رو آورد «براى رفع آن» بر شما باد دعاء و تضرّع و زارى به درگاه خداى عزّ و جلّ، حضرت صادق علیه السّلام فرمود: آیا درازى و كوتاهى بلاء را می شناسید؟ «شنوندگان گفتند» گفتیم: نه، فرمود:
اگر هنگام بلا یكى از شما موفّق به دعاء شد بدانید «مدّت» بلا كوتاه است، حضرت موسى ابن جعفر علیه السّلام فرمود: دعاء و درخواست و به درگاه خدا رو آوردن بلا را باز می گرداند، و آن بلاء مقدّر شده و لازم گردیده و نمانده جز امضاء و گذراندن آن، پس اگر خداى عزّ و جلّ خوانده شود و از او برطرف شدن آن بلا درخواست گردد خدا آن را بر طرف می نماید، حضرت صادق علیه السّلام فرموده: هرگاه پیشامدى یا سختى یا اندوهى به مردى رو آورد باید دو زانو و دو آرنج خود را برهنه نموده و به زمین بچسباند و سینه اش را هم به زمین نهد و به سجده رود پس از آن حاجت و خواسته خویش را «از خداى تعالى» بطلبد، و حضرت سیدالعابدین و امام السّاجدین صلوات الله و سلامه علیه در اینجا از خداى تعالى برطرف شدن بلا و گرفتارى و غم و اندوه را به این گونه درخواست می نماید):
(1) یا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَكَارِهِ، وَ یا مَنْ یفْثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدَائِدِ، وَ یا مَنْ یلْتَمَسُ مِنْهُ الْمَخْرَجُ إِلَى رَوْحِ الْفَرَجِ.
اى آنكه گره هاى ناگواری ها به وسیله او باز می گردد، و اى آنكه تندى سختی ها به او شكسته می شود، و اى آنكه رهایی یافتن از گرفتاری ها و رفتن به سوی آسایش فراخى، از او در خواست می گردد.
(2) ذَلَّتْ لِقُدْرَتِكَ الصِّعَابُ، وَ تَسَبَّبَتْ بِلُطْفِكَ الْأَسْبَابُ، وَ جَرَى بِقُدرَتِكَ الْقَضَاءُ، وَ مَضَتْ عَلَى إِرَادَتِكَ الْأَشْیاءُ.
كارهاى دشوار به قدرت و توانائى تو آسان شده، و به لطف و توفیق (از جانب) تو اسباب (هر كارى) سبب گردیده، و مقدّر شده بر اثر قدرت تو جارى و بر قرار گشته، و اشیاء بر وفق اراده و خواست تو به كار رفته اند.
(3) فَهِی بِمَشِیتِكَ دُونَ قَوْلِكَ مُؤْتَمِرَةٌ، وَ بِإِرَادَتِكَ دُونَ نَهْیكَ مُنْزَجِرَةٌ.
پس آن اشیاء به اراده تو بى گفتنت فرمان بردار، و به خواست تو بى نهى و باز داشتنت باز داشته اند (در «سوره نحل، آیه 40» می فرماید: انَّما قَولُنا لِشَىْءٍ اذا ارَدْناهُ انْ نَقولَ لَهُ كُنْ فَیكُونُ؛ یعنى جز این نیست كه گفتار ما به چیزى هنگامی كه اراده نمائیم به اینكه به آن بگوئیم موجود باش «بى گفتن و بى درنگ» موجود می شود).
(4) أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ، وَ أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ، لَا ینْدَفِعُ مِنْهَا إِلَّا مَا دَفَعْتَ، وَ لَا ینْكَشِفُ مِنْهَا إِلَّا مَا كَشَفْتَ
توئى كه براى (آسان كردن) دشواری ها خوانده می شود، و تو در سختی ها پناهگاهى، از آنها دور نمی شود جز آن سختى كه تو دور نمائى، و از آنها بر طرف نمی گردد جز آن را كه تو برطرف كنى.
(5) وَ قَدْ نَزَلَ بِی یا رَبِّ مَا قَدْ تَكَأَّدَنِی ثِقْلُهُ، وَ أَلَمَّ بِی مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ.
و اى پروردگار بر من فرود آمده چیزى (بلا و گرفتارى) كه سنگینى آن مرا دشوار است، و به من رسیده چیزى كه زیر بار رفتن آن مرا وامانده كرده.
(6) وَ بِقُدْرَتِكَ أَوْرَدْتَهُ عَلَی وَ بِسُلْطَانِكَ وَجَّهْتَهُ إِلَی.
و تو به قدرت خود آن را بر من رسانیده اى، و به سلطنت و توانائیت آن را به من متوجّه گردانیده اى.
(7) فَلَا مُصْدِرَ لِمَا أَوْرَدْتَ، وَ لَا صَارِفَ لِمَا وَجَّهْتَ، وَ لَا فَاتِحَ لِمَا أَغْلَقْتَ، وَ لَا مُغْلِقَ لِمَا فَتَحْتَ، وَ لَا مُیسِّرَ لِمَا عَسَّرْتَ، وَ لَا نَاصِرَ لِمَنْ خَذَلْتَ.
پس براى آنچه به من رسانده اى برگرداننده و براى آنچه متوجّه ساخته اى دفع كننده و براى آنچه بسته اى گشاینده و براى آنچه گشوده اى بستنده و براى آنچه دشوار كرده اى آسان كننده و براى آنكه خواركرده اى یارى دهنده اى نمی باشد (در «سوره یونس، آیه 107» مى فرماید: وَ انْ یمْسَسْكَ الهُت بِضُر فَلا كاشِفَ لَهُ الاَّ هُوَ وَ انْ یردْكَ بخَیرٍ فَلا رادَّ لِفَضْلِه؛ یعنى و اگر خدا ضرر و زیانى به تو رساند جز او كسى نتواند آن را دفع كند، و اگر خیر و نیكى براى تو خواهد فضل و احسان او را جلوگیرى نیست. و در «سوره آل عمران، آیه 160» فرماید: انْ ینْصُرْكُمُ اللهُ فَلا غالِبَ لَكُمْ وَ انْ یخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذى ینْصُرُكُمْ منْ بَعْدِه؛ یعنى اگر شما را خدا یارى كند كسى بر شما غلبه و تسلط نیابد، و اگر خوارتان گرداند كیست كه بعد از او «بتواند» شما را یارى كند؟)
(8) فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ افْتَحْ لِی یا رَبِّ بَابَ الْفَرَجِ بِطَوْلِكَ، وَ اكْسِرْ عَنِّی سُلْطَانَ الْهَمِّ بِحَوْلِكَ، وَ أَنِلْنِی حُسْنَ النَّظَرِ فِیمَا شَكَوْتُ، وَ أَذِقْنِی حَلَاوَةَ الصُّنْعِ فِیمَا سَأَلْتُ، وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً وَ فَرَجاً هَنِیئاً، وَ اجْعَلْ لِی مِنْ عِنْدِكَ مَخْرَجاً وَحِیاً.
پس بر محمّد و آل او درود فرست، و اى پروردگار در آسایش را به فضل خود به روى من باز كن، و تسلّط غم و اندوه را به قوّت و توانائى خود شكست ده (از بین ببر) و به من در آنچه شكوه دارم حسن نظر داشته باش و در آنچه در خواست نمودم شیرینى بخشش (خود) را به من بچشان، و از جانب خویش رحمت و گشایش بی رنج به من ببخش، و از نزد خود به زودى رهایی یافتن (از گرفتاری ها) را براى من قرار ده.
(9) وَ لَا تَشْغَلْنِی بِالاهْتِمَامِ عَنْ تَعَاهُدِ فُرُوضِكَ، وَ اسْتِعْمَالِ سُنَّتِكَ.
و مرا به سبب غم و اندوه از رعایت و حفظ واجبات و به كار بستن سنّت خود (مستحبات) باز مدار.
(10) فَقَدْ ضِقْتُ لِمَا نَزَلَ بِی یا رَبِّ ذَرْعاً، وَ امْتَلَأْتُ بِحَمْلِ مَا حَدَثَ عَلَی هَمّاً، وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَى كَشْفِ مَا مُنِیتُ بِهِ، وَ دَفْعِ مَا وَقَعْتُ فِیهِ، فَافْعَلْ بِی ذَلِكَ وَ إِنْ لَمْ أَسْتَوْجِبْهُ مِنْكَ، یا ذَا الْعَرْشِ الْعَظِیمِ.
پس اى پروردگار به آنچه به من رسیده طاقت ندارم، و به آنچه به من رو آورده پر از غم و اندوه گشته ام، و تو بر دفع غم و اندوهى كه به آن گرفتار و بر دفع آنچه در آن افتاده ام توانائى، پس آن گرفتارى را از من دور كن اگر چه از جانب تو شایسته آن نباشم اى صاحب عرش و تخت بزرگ (اشاره به اینكه همه اشیاء تحت قدرت او است، زیرا او صاحب عرش عظیم است كه آن به هر چیز احاطه دارد).
ترجمه و شرح صحیفه کامله سجادیه (فیض الاسلام)