عربی
بروزرسانی: ۱۴۰۲ چهارشنبه ۲۲ آذر
  • اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَيْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ عَلى اَوْلادِ الْحُسَيْنِ وَ عَلى اَصْحابِ الْحُسَيْنِ
کد : 18318-26     

مروری کوتاه بر زندگی علمی معظم له

حضرت آيت ‏الله‏ هنگامى كه در نجف سرگرم تحصيل بودند دقيقاً پيش از رسيدن ‏به سن بلوغ به اتفاق بسيارى از مراجع شيعه، كه برخى از آنان‏ در همان هنگام درجه اجتهاد نيز داشتند، در يك كلاس و يك سطح شركت داشتند.

زندگينامه حضرت آيت‏ الله نيز جز همين حقيقت پاك و خدایى نبوده و نيست‏ كه براى مبارزه با ظلم و ستم در هر شرايط و هر زمانى بايد قد بر افراشت و قاطعانه و آشتى ‏ناپذير به تباهى ‏ها حمله برد.


امّا پيش از بيان نقش رهبرى حضرت آيت‏ الله شايد لازم باشد مرور كوتاهى بر زندگانى پر افتخار ايشان داشته باشيم. گر چه در اين باره نيز سخن بسيار رفته و بسيار نوشته‏ اند. بر زندگينامه اين رهبر آگاه بزرگ و آگاه دل هيچ ابهام و ترديدى سايه‏ نيفكنده است. او فرزند پاك و صادق اين سرزمين است. فرزند پاك سرزمين اسلامى ‏ما و فرزند پاك يك خاندان اصيل ايرانى. مرجع بزرگى كه ذهن هشيار و بيدارش‏ همواره با زمان پيش رفته است و در رهگذر اين عمر پر بار لحظه‏ اى از تحقيق و تتبع و تدريس، و بالاتر از آن روند و پيشرفت علوم جهانى غافل نبوده است. به همان كيفيت‏ كه فرزند خصال خويشتن است فرزند زمان و دوران خويشتن نيز هست. خانه ‏اش ‏همواره خانه و مأمن مريدان و مردمى است كه از هر گوشه و كنار اين آب و خاك و يا از سرزمين هاى دورتر به سويش مى شتابند. بسيار بوده ‏اند و هستند مردمى كه خسته، درمانده و محروم، رنجيده و ستم كشيده خود را به آستانش رسانده ‏اند. آستانى كه به يكسان به روى فقير و غنى و تشنگان حقيقت، و راست قامتانى كه جان ‏بر كف در كنار رهبر، به ظلم و تاريكى، جهل و خرافات و بت ‏پرستى‏ هاى متداول‏ زمان تاخته ‏اند، باز بوده است. و اين صفت مشخص و تصوير روشنى است از فرزند خاندانى كه پدر و نياكانش نيز جز اين نبوده ‏اند.


حضرت آيت‏ الله ‏العظمى سيد محمدصادق روحانى در شهرستان قم متولد شده ‏اند و درست پنجاه سال قبل، يعنى در سال 1355 هجرى قمرى (1303 هجرى شمسى) براى فرا گرفتن علوم مذهبى عازم نجف اشرف مى ‏شوند. حضرت آیت الله پس از اخذ درجه اجتهاد به ايران باز مى ‏گردند. در زندگانى پر بار ايشان نكاتى وجود دارد كه‏ بى‏ ترديد، يا بى ‏سابقه و يا به احتمال فراوان كم نظير بوده است. حضرت آيت‏ الله‏ هنگامى كه در نجف اشرف سرگرم تحصيل علوم مذهبى بودند دقيقاً پيش از رسيدن ‏به سن بلوغ - يازده سالگى - به اتفاق بسيارى از مراجع مذهبى شيعه، كه برخى از آنان‏ در همان هنگام درجه اجتهاد نيز داشتند، در يك كلاس و يك سطح شركت داشتند.


آقاى نورالدين ميلانى، فرزند مرحوم حضرت آيت‏ الله ميلانى، برايمان چنين‏ حكايت مى‏ كنند: «در آن دوران حضرت آيت ‏الله ‏العظمى خوئى از بزرگ ترين مراجع تقليد شيعيان ‏جهان براى پدرم نقل مى‏ كردند كه افتخار مى ‏كنم به حوزه‏ اى كه در آن يك نوجوان‏ يازده ساله در كنار شاگردان بزرگسال حوزه و همراه آنان مكاسب مى‏ خواند و اين ‏درس را به خوبى، و بسا كه به مراتب بهتر از ديگران مى فهمد و مى ‏خواند.»


كسانى كه با علوم مذهبى آشنایى دارند از كتاب «مكاسب شيخ» آگاهند. در سلسله دروس و علوم مذهبى اين كتاب يكى از مهمترين كتبى است كه در دوران «سطح» - دوران علوم مقدماتى مذهبى - تدريس مى ‏شود. حضرت آيت‏ الله روحانى ‏در سن يازده سالگى اين كتاب را - مكاسب - با اظهار نظر در مطالب آن مى‏ خواندند. كارى كه شايد هنوز هم در پى گذشت ايام از كمتر كسى ساخته است.


اشاره كرديم كه آموختن علوم مذهبى، مانند همه علوم ديگر، داراى طبقه ‏بندى ‏و مراحل خاصى است. بالاترين مرحله اين علوم، براى اخذ درجه اجتهاد، يا دوران‏ عالى را «خارج» مى ‏نامند. گفتنى است كه در اين مرحله حضرت آيت ‏الله روحانى پيش‏ از رسيدن به سن بيست‏ و پنج سالگى خود اين مرحله، يعنى دروس خارج را تدريس‏ مى‏ كرده ‏اند كه هم اكنون نيز ادامه دارد. وقتى به زندگانى پر ثمر ايشان نظر مى ‏افكنيم‏ مى‏ بينيم كه بسيارى از مدرسين فعلى و معروف حوزه هاى علميه ايران و خارج از ايران افتخار شاگردى حضرت آيت‏ الله روحانى را داشته ‏اند. اضافه كنيم كه از مراجع ‏بزرگ تقليد در دوران ما شايد كمتر بوده ‏اند مراجعى كه تأليفات و رسالاتى در حد ايشان داشته باشند، و يا احتمالاً در تأليفات و رسالاتشان به مسائلى پرداخته باشند كه ‏منطبق با نياز زمان و دوران حاضر باشد.


جوهر ناب و خالص تشيع، مذهبى كه ايران و ايرانى به پرچمداری اش افتخار مى‏ كند، جای به جای و لحظه به لحظه در تأليفات و رسالات ايشان سيلان دارد.


حضرت آيت الله به نيت تدوين و تأليف فقه، به كيفيتى كه جامعيت اسلامى، و خصوصاً جامعيّت مذهبى تشيع در آن ملحوظ و محفوظ باشد، سال ها پيش اثر بزرگ‏ و ماندنى خود «فقه الصادق» را در بيست و شش جلد نوشته و به چاپ رسانده ‏اند. گرچه اين كار عظيم ساليان درازى از عمر حضرت آیت الله را به خود اختصاص داد امّا حاصل‏ كار اثرى است بى ‏نظير در عالم اسلام و نشانه‏ اى از احاطه وسيع ايشان به علوم مذهبى ‏و ذهنيت بيدارشان در زمينه حل مشكلات و معضلاتى كه در يك نگرش كلى به دين‏ اسلام، به معناى وسيع كلمه، مربوط مى‏ شود، هم اكنون اين اثر بيست و شش جلدى به ‏چاپ چهارم رسيده است و به احتمال قريب به يقين تجديد چاپ آن تا ساليان دراز ادامه خواهد يافت. از تأليفات ديگر حضرت آيت ‏الله روحانى كتاب چهار جلدى‏ ديگرى است بنام «حاشيه مكاسب» كه يكى از تأليفات برجسته ايشان در زمينه‏ معاملات است.


در اشاره به ذهنيت بيدار و اعتقاد به عينيت زمانه و تبيين جامع اسلامى پيشرو و زنده با مسائل علمى و اجتماعى بدان گونه كه بتوان جهل و خرافات و گزافه گویى ‏هاى‏ بيهوده عالم نمايان بى‏ عمل را از دامان پاك تشيع زدود و جواب بسيارى از مسائل و مشكلات روزمره را، در زندگى هر روزه خود، يافت به اثرى برجسته و درخشان «كارى كه بى ‏ترديد نخستين بار در عالم اسلام انجام گرفته است» يعنى كتاب «المسائل ‏المستحدثه» مى ‏رسيم. در اين كتاب كه به زبان عربى نوشته شده است، جواب بسيارى ‏از مشكلات ما در اين قرن، قرنى كه تمدن و فرهنگ بشرى اجازه پياده شدن در كره ماه ‏و سفر سفينه‏ ها به كرات ديگر را مى ‏دهد، داده شده است. در اين اثر برجسته به بحث ‏چشمگير و جالبى در فقه و استدلال از باب مسائلى مانند تلقيح مصنوعى، اوراق‏ بهادار، مسأله‏ ى سرقفلى، مسأله‏ ى كنترل مواليد، حق تأليف و حقوق مؤلف، حقوق ‏مربوط به نشر اخبار، آناتومى و پيوند اعضا در علوم بيولوژيك و پزشكى، هنرهاى ‏تصويرى و تجسمى، و بسيارى مسائل روزمره در زندگى مردم مسلمان برخورد مى‏ كنيم كه انطباق اين مسائل و احتمالاً پاسخ مشكلاتمان را، به عنوان نمونه روشنى از اسلامى كه نه ارتجاعى و نه عقب مانده است، در لابلاى اوراق و جملات زرينش ‏مى ‏بينيم. كارى كه بسيارى از مدعيان نادان و عالم نمايان بى ‏عمل حتى از طرح ساده و شفاهى اين چنين مسائلى عاجز و درمانده بوده ‏اند.

موارد مرتبط قم بعد از سخنرانی معظم له و تبعید ایشان به زابل اعلامیه معظم له درباره اعلام عزای عمومی در 19 اردیبهشت 1357 ماجرای دستگیری و آزادی معظم له در سال 1357
نظر شما :
captcha