پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله العظمی روحانی«قدس سره»
حضرت آيت الله هنگامى كه در نجف سرگرم تحصيل بودند دقيقاً پيش از رسيدن به سن بلوغ به اتفاق بسيارى از مراجع شيعه، كه برخى از آنان در همان هنگام درجه اجتهاد نيز داشتند، در يك كلاس و يك سطح شركت داشتند.
زندگينامه حضرت آيت الله نيز جز همين حقيقت پاك و خدایى نبوده و نيست كه براى مبارزه با ظلم و ستم در هر شرايط و هر زمانى بايد قد بر افراشت و قاطعانه و آشتى ناپذير به تباهى ها حمله برد.
امّا پيش از بيان نقش رهبرى حضرت آيت الله شايد لازم باشد مرور كوتاهى بر زندگانى پر افتخار ايشان داشته باشيم. گر چه در اين باره نيز سخن بسيار رفته و بسيار نوشته اند. بر زندگينامه اين رهبر آگاه بزرگ و آگاه دل هيچ ابهام و ترديدى سايه نيفكنده است. او فرزند پاك و صادق اين سرزمين است. فرزند پاك سرزمين اسلامى ما و فرزند پاك يك خاندان اصيل ايرانى. مرجع بزرگى كه ذهن هشيار و بيدارش همواره با زمان پيش رفته است و در رهگذر اين عمر پر بار لحظه اى از تحقيق و تتبع و تدريس، و بالاتر از آن روند و پيشرفت علوم جهانى غافل نبوده است. به همان كيفيت كه فرزند خصال خويشتن است فرزند زمان و دوران خويشتن نيز هست. خانه اش همواره خانه و مأمن مريدان و مردمى است كه از هر گوشه و كنار اين آب و خاك و يا از سرزمين هاى دورتر به سويش مى شتابند. بسيار بوده اند و هستند مردمى كه خسته، درمانده و محروم، رنجيده و ستم كشيده خود را به آستانش رسانده اند. آستانى كه به يكسان به روى فقير و غنى و تشنگان حقيقت، و راست قامتانى كه جان بر كف در كنار رهبر، به ظلم و تاريكى، جهل و خرافات و بت پرستى هاى متداول زمان تاخته اند، باز بوده است. و اين صفت مشخص و تصوير روشنى است از فرزند خاندانى كه پدر و نياكانش نيز جز اين نبوده اند.
حضرت آيت الله العظمى سيد محمدصادق روحانى در شهرستان قم متولد شده اند و درست پنجاه سال قبل، يعنى در سال 1355 هجرى قمرى (1303 هجرى شمسى) براى فرا گرفتن علوم مذهبى عازم نجف اشرف مى شوند. حضرت آیت الله پس از اخذ درجه اجتهاد به ايران باز مى گردند. در زندگانى پر بار ايشان نكاتى وجود دارد كه بى ترديد، يا بى سابقه و يا به احتمال فراوان كم نظير بوده است. حضرت آيت الله هنگامى كه در نجف اشرف سرگرم تحصيل علوم مذهبى بودند دقيقاً پيش از رسيدن به سن بلوغ - يازده سالگى - به اتفاق بسيارى از مراجع مذهبى شيعه، كه برخى از آنان در همان هنگام درجه اجتهاد نيز داشتند، در يك كلاس و يك سطح شركت داشتند.
آقاى نورالدين ميلانى، فرزند مرحوم حضرت آيت الله ميلانى، برايمان چنين حكايت مى كنند: «در آن دوران حضرت آيت الله العظمى خوئى از بزرگ ترين مراجع تقليد شيعيان جهان براى پدرم نقل مى كردند كه افتخار مى كنم به حوزه اى كه در آن يك نوجوان يازده ساله در كنار شاگردان بزرگسال حوزه و همراه آنان مكاسب مى خواند و اين درس را به خوبى، و بسا كه به مراتب بهتر از ديگران مى فهمد و مى خواند.»
كسانى كه با علوم مذهبى آشنایى دارند از كتاب «مكاسب شيخ» آگاهند. در سلسله دروس و علوم مذهبى اين كتاب يكى از مهمترين كتبى است كه در دوران «سطح» - دوران علوم مقدماتى مذهبى - تدريس مى شود. حضرت آيت الله روحانى در سن يازده سالگى اين كتاب را - مكاسب - با اظهار نظر در مطالب آن مى خواندند. كارى كه شايد هنوز هم در پى گذشت ايام از كمتر كسى ساخته است.
اشاره كرديم كه آموختن علوم مذهبى، مانند همه علوم ديگر، داراى طبقه بندى و مراحل خاصى است. بالاترين مرحله اين علوم، براى اخذ درجه اجتهاد، يا دوران عالى را «خارج» مى نامند. گفتنى است كه در اين مرحله حضرت آيت الله روحانى پيش از رسيدن به سن بيست و پنج سالگى خود اين مرحله، يعنى دروس خارج را تدريس مى كرده اند كه هم اكنون نيز ادامه دارد. وقتى به زندگانى پر ثمر ايشان نظر مى افكنيم مى بينيم كه بسيارى از مدرسين فعلى و معروف حوزه هاى علميه ايران و خارج از ايران افتخار شاگردى حضرت آيت الله روحانى را داشته اند. اضافه كنيم كه از مراجع بزرگ تقليد در دوران ما شايد كمتر بوده اند مراجعى كه تأليفات و رسالاتى در حد ايشان داشته باشند، و يا احتمالاً در تأليفات و رسالاتشان به مسائلى پرداخته باشند كه منطبق با نياز زمان و دوران حاضر باشد.
جوهر ناب و خالص تشيع، مذهبى كه ايران و ايرانى به پرچمداری اش افتخار مى كند، جای به جای و لحظه به لحظه در تأليفات و رسالات ايشان سيلان دارد.
حضرت آيت الله به نيت تدوين و تأليف فقه، به كيفيتى كه جامعيت اسلامى، و خصوصاً جامعيّت مذهبى تشيع در آن ملحوظ و محفوظ باشد، سال ها پيش اثر بزرگ و ماندنى خود «فقه الصادق» را در بيست و شش جلد نوشته و به چاپ رسانده اند. گرچه اين كار عظيم ساليان درازى از عمر حضرت آیت الله را به خود اختصاص داد امّا حاصل كار اثرى است بى نظير در عالم اسلام و نشانه اى از احاطه وسيع ايشان به علوم مذهبى و ذهنيت بيدارشان در زمينه حل مشكلات و معضلاتى كه در يك نگرش كلى به دين اسلام، به معناى وسيع كلمه، مربوط مى شود، هم اكنون اين اثر بيست و شش جلدى به چاپ چهارم رسيده است و به احتمال قريب به يقين تجديد چاپ آن تا ساليان دراز ادامه خواهد يافت. از تأليفات ديگر حضرت آيت الله روحانى كتاب چهار جلدى ديگرى است بنام «حاشيه مكاسب» كه يكى از تأليفات برجسته ايشان در زمينه معاملات است.
در اشاره به ذهنيت بيدار و اعتقاد به عينيت زمانه و تبيين جامع اسلامى پيشرو و زنده با مسائل علمى و اجتماعى بدان گونه كه بتوان جهل و خرافات و گزافه گویى هاى بيهوده عالم نمايان بى عمل را از دامان پاك تشيع زدود و جواب بسيارى از مسائل و مشكلات روزمره را، در زندگى هر روزه خود، يافت به اثرى برجسته و درخشان «كارى كه بى ترديد نخستين بار در عالم اسلام انجام گرفته است» يعنى كتاب «المسائل المستحدثه» مى رسيم. در اين كتاب كه به زبان عربى نوشته شده است، جواب بسيارى از مشكلات ما در اين قرن، قرنى كه تمدن و فرهنگ بشرى اجازه پياده شدن در كره ماه و سفر سفينه ها به كرات ديگر را مى دهد، داده شده است. در اين اثر برجسته به بحث چشمگير و جالبى در فقه و استدلال از باب مسائلى مانند تلقيح مصنوعى، اوراق بهادار، مسأله ى سرقفلى، مسأله ى كنترل مواليد، حق تأليف و حقوق مؤلف، حقوق مربوط به نشر اخبار، آناتومى و پيوند اعضا در علوم بيولوژيك و پزشكى، هنرهاى تصويرى و تجسمى، و بسيارى مسائل روزمره در زندگى مردم مسلمان برخورد مى كنيم كه انطباق اين مسائل و احتمالاً پاسخ مشكلاتمان را، به عنوان نمونه روشنى از اسلامى كه نه ارتجاعى و نه عقب مانده است، در لابلاى اوراق و جملات زرينش مى بينيم. كارى كه بسيارى از مدعيان نادان و عالم نمايان بى عمل حتى از طرح ساده و شفاهى اين چنين مسائلى عاجز و درمانده بوده اند.