دعای یازدهم: «دُعَاؤُهُ بِخَوَاتِمِ الْخَیرِ»
- دعاى آن حضرت در عاقبت بخيری‌ها -
(وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیهِ السَّلَامُ بِخَوَاتِمِ الْخَیرِ:)
دعاى یازدهم از دعاهاى امام علیه السّلام است در عاقبت به خیری ها
(حضرت صادق علیه السّلام فرموده: گاهى سعید به راه اشقیاء می رود «مرد پاكدامن كارهاى ناروا بجا می آورد» به طوری كه مردم می گویند: چه بسیار او به ایشان شباهت دارد بلكه از ایشان است پس از آن نیك بختى او را دریابد، و گاهى شقى به راه سعداء می رود «مرد ناپاك كارهاى نیك بختان بجا می آورد» به طوری كه مردم می گویند: چه بسیار او به ایشان شباهت دارد بلكه از ایشان است پس از آن بدبختى او را دریابد، محقّقا كسى را كه خدا سعید گردانیده هر چند از دنیا بجا نماند جز به اندازه شیر دادن بچّه شتر بین دوشیدن شیر مادر، پایان كارش را نیك بختى قرار می دهد. بنابراین روایت و سایر روایات چون پایان كار ناپیدا است و قضاء و حكم الهى هم مشروط است دعا براى عاقبت به خیرى بزرگ ترین و مهم ترین درخواست ها است):
(1) یا مَنْ ذِكْرُهُ شَرَفٌ لِلذَّاكِرِینَ، وَ یا مَنْ شُكْرُهُ فَوْزٌ لِلشَّاكِرِینَ، وَ یا مَنْ طَاعَتُهُ نَجَاةٌ لِلْمُطِیعِینَ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اشْغَلْ قُلُوبَنَا بِذِكْرِكَ عَنْ كُلِّ ذِكْرٍ، وَ أَلْسِنَتَنَا بِشُكْرِكَ عَنْ كُلِّ شُكْرٍ، وَ جَوَارِحَنَا بِطَاعَتِكَ عَنْ كُلِّ طَاعَةٍ.
اى آنكه یاد او (به زبان و دل و اندام مانند قرآن خواندن و اندیشه در مخلوقات و نماز بجا آوردن) براى یادكنندگان شرافت و بزرگى است (نه آنكه بر او منّتى داشته باشند) و اى آنكه سپاسگزارى او سپاسگزاران را پیروزى (بر نعمت ها) است، و اى آنكه فرمانبردارى او فرمانبرداران را رهایی (از بدبختى در دنیا و آخرت) است، بر محمّد و آل او درود فرست، و دل هاى ما را به یاد خود از هر یادى و زبان هامان را به سپاس خود از هر سپاسى و اندام هامان را به طاعت خود از هر طاعتى به كار آر (این مقامى است كه آن را فناء در خدا می نامند، و رسیده به این مقام در عالم وجود و هستى جز او چیزى نمى بیند، زیرا هستى در نظرش او است، نه جز او، چون از عالم كثرت تجاوز كرده و آن را پشت سر انداخته و از آن فراموش نموده، و معنى وحدت وجود همین است، نه آنكه خداى تعالى با همه متّحد است كه محال و كفر است).
(2) فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغاً مِنْ شُغْلٍ فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ لَا تُدْرِكُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ، وَ لَا تَلْحَقُنَا فِیهِ سَأْمَةٌ، حَتَّى ینْصَرِفَ عَنَّا كُتَّابُ السَّیئَاتِ بِصَحِیفَةٍ خَالِیةٍ مِنْ ذِكْرِ سَیئَاتِنَا، وَ یتَوَلَّى كُتَّابُ الْحَسَنَاتِ عَنَّا مَسْرُورِینَ بِمَا كَتَبُوا مِنْ حَسَنَاتِنَا
و اگر براى ما فراغتى از كارها مقدّر نموده باشى پس آن را با سلامتى (از آفات) قرار ده كه در آن (از انجام اوامر تو چشم نپوشیده) گناهى ما را در نیابد و خستگى به ما رو نیاورد تا فرشتگان نویسنده بدی ها با نامه اى خالى از یاد گناهانمان و نویسندگان نیكی هاى از ما بر اثر آنچه از نیكی هامان نوشته اند شادمان برگردند.
(3) وَ إِذَا انْقَضَتْ أَیامُ حَیاتِنَا، وَ تَصَرَّمَتْ مُدَدُ أَعْمَارِنَا، وَ اسْتَحْضَرَتْنَا دَعْوَتُكَ الَّتِی لَا بُدَّ مِنْهَا وَ مِنْ إِجَابَتِهَا، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ خِتَامَ مَا تُحْصِی عَلَینَا كَتَبَةُ أَعْمَالِنَا تَوْبَةً مَقْبُولَةً لَا تُوقِفُنَا بَعْدَهَا عَلَى ذَنْبٍ اجْتَرَحْنَاهُ، وَ لَا مَعْصِیةٍ اقْتَرَفْنَاهَا.
و هنگامی كه روزهاى زندگانى ما سپرى شد و اوقات عمرمان به سر رسید و دعوت تو كه از آن و از پذیرفتنش چاره اى نیست ما را احضار نماید، پس بر محمّد و آل او درود فرست، و پایان آنچه نویسندگان كردارهامان براى ما (روز قیامت) می شمارند توبه پذیرفته شده قرار ده كه پس از آن ما را بر گناه كه بجا آورده و نافرمانى كه كرده ایم باز ندارى (و توبیخ و سرزنشمان فرمائى).
(4) وَ لَا تَكْشِفْ عَنَّا سِتْراً سَتَرْتَهُ عَلَى رُءُوسِ الْأَشْهَادِ، یوْمَ تَبْلُو أَخْبَارَ عِبَادِكَ.
و روزی كه اخبار بندگانت را آزمایش می كنى (به حسابشان رسیدگى می نمائى) در برابر گواهان (فرشتگان و انبیاء و ائمّه علیهم السّلام) پرده اى كه (گناهان را) به آن پوشانده اى از روى كار ما برمدار (ناگفته نماند: قبول توبه از گناه پیش از رسیدن مرگ و معاینه امور برزخى است، و پس از مشاهده آن اجماع بر آنست كه توبه پذیرفته نخواهد شد، چنان‌كه قرآن شریف بر آن گویا است «سوره نساء، آیه 18»: وَ لَیسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذینَ یعْمَلُونَ السَّیئاتِ حَتّى اذا حَضَرَ احَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ انّى تُبْتُ الاْنَ وَ لا الَّذینَ یمُوتُونَ وَ هُمْ كُفَّارٌ اولئِكَ اعْتَدْنا لَهُمْ عَذاباً الیماً؛ «و توبه كسانی كه گناهان بجا می آورند تا اینكه مرگ یكى از ایشان برسد و بگوید: اكنون توبه نمودم پذیرفته نیست، و نه توبه كسانی كه در حال كفر می میرند، آنان كه بر ایشان عذاب دردناك آماده ساخته ایم» ابن وهب گفته: شنیدم حضرت صادق علیه السّلام می فرمود: هر گاه بنده اى توبه نصوح «توبه اى كه تصمیم بر نشكستن آن داشته باشد» نماید خدا او را دوست داشته گناهان بر او می پوشاند، گفتم: چگونه گناهان بر او می پوشاند؟ فرمود: گناهانى كه دو فرشته بر او می نویسند از یادشان می برد، و به اعضاى او و قطعات زمین وحى می فرماید كه گناهانش را بر او پنهان نمایند، پس هنگامى كه در پیشگاه خداى تعالى می آید گواهى نیست كه به گناهى از گناهان او گواهى دهد).
(5) إِنَّكَ رَحِیمٌ بِمَنْ دَعَاكَ، وَ مُسْتَجِیبٌ لِمَنْ نَادَاكَ.
تویی كه به هر كه تو را بخواند مهربان و به هر كه تو را آواز دهد (چیزى بخواهد، درخواستش را) روا كننده اى (حضرت صادق علیه السّلام فرمود: هر كه ده بار بگوید: یا اللهُ به او گفته می شود: لبّیك ما حاجتك؛ یعنى البتّه به خواسته ات می رسى حاجتت چیست؟)
ترجمه و شرح صحیفه کامله سجادیه (فیض الاسلام)