•تحقق تحولات اجتماعى
س6: چگونه مى توان از عاشورا، در راستاى توحيد امت اسلامى و اقامه حكومتى به دور از خشونت و همراه با عفو و گذشت استفاده كرد؟
پاسخ: باسمه جلت اسمائه؛ تحولات اجتماعى به دو گونه و صورت تحقق مى يابد: 1. رفرم و اصلاح، 2. انقلاب و جهش.
در تحول اصلاحى، جامعه آرام آرام به اهداف اصلاحى فرهنگى، اجتماعى، سياسى و... خود دست مى يابد و هرگز دست به خونريزى نمى زند. چنانچه اين تحول در آغاز نهضت اسلامى پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم)در مكه و هجرت او به مدينه رخ داده و پيامبر عرصه هاى فرهنگى و سياسى را بدون خونريزى فتح كرده است كه مسيح نيز همين طور است. اما انقلاب اجتماعى، همواره همراه با خشونت و خونريزى صورت مى گيرد. زيرا تضاد ميان نيروهاى ارتجاعى و نيروهاى اصلاح گر و انقلابى شديد مى باشد و در نتيجه به خونريزى و مقاومت منتهى مى شود. امثال آن در انقلاب بازگشت به اهداف اسلامى دوره عثمان، انقلاب فرانسه و الجزاير در دنيا مشاهده مى شود. به نظر من اين موضوع بستگى به شرايط جامعه مسلمين دارد كه در چه مرحله اى از تمدن و شرايط اجتماعى به سر مى برند، اگر آگاهانه باشد، قطعاً خون بر شمشير پيروز است، چنانچه در ايران اتفاق افتاد و يا برخورد و خشونت ظهور مى يابد، چنانچه در مورد انقلاب فرانسه (17 اكتبر) و الجزاير ديده مى شود.
•تلازم ابلاغ پيام يك نهضت، با تجمع، شعار و ابراز احساسات
س7: گفته مى شود كه براى احياى انديشه سيد الشهداء و در نتيجه اجراى احكام الهى احتياجى به اقامه شعائر حسينى(از قبيل سينه زنى، زنجير زنى) كه امروزه به شكل گسترده در ميان شيعه و فرقه هاى مذهبى ديگر از قبيل هندوها نيز مطرح مى باشد وجود ندارد; اين مسأله، امرى مطابق با قوانين شرعى و عرفى نبوده، بلكه وسيله اى براى تمسخر ديگران است و لذا از توانايى هاى خود جهت جلوگيرى از اقامه آن، بيشترين استفاده را مى كنند، اين سياست استعمارى را چگونه تفسير مى كنيد؟
پاسخ: باسمه جلت اسمائه؛ ابلاغ پيام يك نهضت و انتقال آن به نسل ها و ملت ها، قطعاً بايد با نوعى تجمع، شعار و ابراز احساسات خاص همراه باشد، چنانچه اين مراسم در ابلاغ پيام مسيح از سوى كاتوليك ها و احياى آيين هاى خاص در روز جهانى كار، پيام آزادى ابراهام لينكن(فروزاندن مشعل آزادى) با تجمع در زير مجسمه آزادى، در همه ملت ها با آداب و رسوم مختلف ديده مى شود. طبيعى است ابلاغ پيام عاشورا به ملت هاى مسلمان و آزادى خواه، بايد از راه يادآورى شعارها، كلمات، و خطبه هاى شهداى عاشورا صورت بگيرد و اين مسأله تنها از راه اقامه مراسم عزادارى و ياد يادآوران امكانپذير است. اگر امروزه وسايل ارتباط جمعى گسترده شده، بهتر است از آنها نيز استفاده شود.
اما اين كه عده اى اين مراسم را به نحو خاص اقامه مى كنند، چنانچه در سؤال يادآورى شده است، طبعاً آنها نوعى آداب و رسوم محلى، قومى مى باشد.
ولى در عين حال، حتى در آن نوع مراسمى كه ضرر جانى مهلك براى انسان نداشته باشد، بى اشكال است، بلكه ابراز آن همان گونه كه جمعى از علماى بزرگ شيعه. همه آنها را از شعائر مذهبى مى دانند، بدون شك بسيار مؤثر مى باشد... و از كارهاى بسيار خوب است، حتى بعضى از بزرگان دين آنها را در بعضى موارد واجب دانسته اند.
•نقش امام حسين(ع) در جنبش آزادى بخش و اصلاح طلب
س8: نقش امام حسين(عليه السلام) در جنبش هاى آزادى بخش و اصلاح طلب را چگونه ارزيابى مى كنيد؟
پاسخ: باسمه جلت اسمائه؛ چنانچه قبلا اشاره شد، نهضت امام حسين(عليه السلام) نقش اول را در نهضت هاى آزادى بخش و عدالت خواهانه قرن هاى اول و دوم هجرى ايفاء كرده و در عصر ما نقش اول را در نهضت آزادى هندوستان و الهام گيرى مهاتماگاندى و نهضت مشروطيت و انقلاب اسلامى ايران داشته و شواهد تاريخى نيز بر اين مطلب دلالت دارند.
•ريشه هاى استبداد در فرهنگ و ذهنيت مسلمانان
س9: گاندى رهبر آزادى خواه هند مى گويد: «از حسين بن على(عليه السلام)آموختم چگونه مظلوم باشم تا پيروز گردم». اين كلام نغز را چگونه تحليل مى كنيد و چرا مسلمانان، چنين پيامى را دريافت نكرده و نتوانسته اند خود را از چنگال حكومت هاى استبدادى و داراى حاكميت فردى و مطلقه نجات دهند؟
پاسخ: باسمه جلت اسمائه؛ به نظر اينجانب مفهوم جمله گاندى تنها در بعد مقاومت در برابر ستمگر خلاصه شده است. اما روش مقاومت را خود گاندى ابداع كرده است. و در نتيجه كشور هند به استقلال رسيده و يكى از نمونه هاى كشورهاى دموكراتيك در جهان امروز است.
اگر مسلمانان نتوانسته اند از پيام آزادى خواهى امام حسين(عليه السلام)عبرت بگيرند به نظر مى رسد كه هنوز ريشه هاى استبداد در فرهنگ و ذهنيت مسلمانان (خشك) نشده است و هنوز كه هنوز است روابط اجتماعى بر مبناى تحميل و تقلب مبتنى مى باشد.
مسأله اصلى جوامع مسلمان استبداد است كه در قرن هاى اخير از سوى اصلاح گران مسلمان، در مصر، ايران و هند، دنبال شده است. مادامى كه ريشه اين شجره خبيثه (به تعبير آيت الله نائينى) خشك نشده است، مسلمانان هرگز چهره يك حكومت مطلوب را مشاهده نخواهند كرد. ولى اين هرگز به معناى آن نيست كه ملت هاى ما رشد نداشته و نمى توانند آزادى و دموكراسى را تمرين نمايند. اگر ملت هايى در حيات اجتماعى خود به مرحله اى از دموكراسى رسيده اند، قطعاً آنها، اين آزمايش هاى اجتماعى را، جلوتر از مسلمانان آغاز كرده اند و به آن مرحله از رشد اجتماعى نائل شده اند. پيمودن اين راه براى ما مسلمانان نيز ممكن است.
•احياى تعاليم اسلامى در غرب
س10: چگونه مى توان از فلسفه قيام امام حسين(عليه السلام) در جهت احياى تعاليم اسلامى در غرب بهره جست؟
پاسخ: باسمه جلت اسمائه؛ فضاى فرهنگى مغرب زمين با كشورهاى اسلامى متفاوت است، امروزه كشورهاى غربى از آزادى سياسى، فرهنگى نسبتاً مطلوبى برخوردارند و از دانشگاه هاى علمى وسيع بهره مند مى باشند. آنچه به نظر مى رسد اين كه، از چند راه مى توان اين مهم را انجام داد:
1. برگزارى سمينارها و كنفرانس ها; همچنان كه دانشمندان و مستشرقان با اقامه سمينارها و كنفرانس ها در دانشگاه ها به ارائه نظريات خود مى پردازند، دانشمندان مسلمان و مسلمانان انديشمند نيز مى توانند از اين ابزارها در ارائه ريشه هاى علمى و فلسفه قيام امام حسين(عليه السلام)استفاده نمايند.
2. ترجمه آثار; از طريق ترجمه آثار نويسندگان مسلمان در اين زمينه نيز مى توان به اين مهم دست يافت، چنانچه حامد الگار نويسنده مسلمان كه اخيراً نيز به كرامت تشيع نائل شده است، همين كار را انجام مى دهد.
3. ايجاد راديو و تلويزيون، از اين طريق مى توان پيام اسلام و نهضت امام حسين (عليه السلام) را به نسل هاى بعدى ابلاغ كرد.
4. راه اندازى نشريات و مجلات تبليغى; چنانچه مسيحيان و ديگر گروه ها مانند plan truth استفاده مى كنند.
5. تهيه فيلم و نمايشنامه; با ساخت فيلم و نمايشنامه از نهضت كربلا مى توان پيام شهدا و عاشورا را تبليغ نمود.
•شهادت امام حسين(ع) توسط شيعيان عراق؟
س11: برخى عقيده دارند كه شيعيان عراق حضرت امام حسين(عليه السلام)را به شهادت رساندند و از اين بابت است كه بعد از نفرين حضرت(عليه السلام)بر ايشان، تاكنون گرفتار اين نفرين بوده و هميشه در حال هلاكت و كشته شدن هستند به گونه اى كه اتفاقات اين روزهاى عراق بهترين دليل بر آن مى باشد. نظر حضرت عالى در اين مورد چه مى باشد؟
پاسخ: باسمه جلت اسمائه؛ اگر به فرض محال معتقد باشيم كه شيعيان، خود، امام حسين(عليه السلام) را به شهادت رساندند، گناه شيعيان امروز چيست تا به نفرين حضرت امام حسين(عليه السلام) گرفتار بيايند؟! اگر اين گونه باشد كه اينان ادعا مى كنند، عدالت الهى زير سؤال مى رود. علاوه بر اين بر اساس يافته هاى تاريخى - آنگونه كه يعقوبى در كتاب تاريخ خود ذكر مى كند - كوفه در زمان قيام امام حسين(عليه السلام)يك منطقه شيعه نشين نبوده است بلكه گروه هاى مختلفى از مردم; همانند مسمانان، خوارج، امويان، مسيحيان و يهوديان در اين شهر زندگى مى كرده اند و همين ها بودند كه در به شهادت رساندن امام حسين(عليه السلام)دست داشتند.
آنچه اين مطلب را تأييد مى كند خطاب حضرت امام حسين(عليه السلام)به آنان در روز عاشورا مى باشد كه فرمود: «اى شيعيان خاندان ابوسفيان واى بر شما باد».(1) و نيز جواب آنان هنگامى كه خطاب به آنها فرمود: «با من به كدامين گناه پيكار مى كنيد»(2) و پاسخ دادند: «به خاطر كينه اى كه از پدرت داريم با تو پيكار مى كنيم.»
•قربانى كردن فرزند براى زيارت امام حسين(ع)
س12: آيا اين درست است كه در زمان زندگى يكى از امامان ما، زيارت كربلا توسط خليفه عباسى زمان ممنوع شده بود؟ و مردم مجبور بودند فرزندان شان را به خاطر زيارت كربلا قربانى كنند؟ اگر صحيح است، آيا ممكن است مرجع معتبرى كه در اين مورد گفته باشد، معرفى نماييد؟ و هم چنين نظر و عكس العمل امام در آن زمان در مورد اين قربانى ها چه بوده است؟
پاسخ: باسمه جلت اسمائه؛ قربانى كردن فرزند براى زيارت امام حسين سلام الله عليه در هيچ جا نيست و هيچ مرجعى اجازه نداده است. بلى، روايات متعددى دلالت دارد بر اين كه در راه زيارت امام هر گونه ضرر بدنى متوجه بشود، نبايد ترك شود; دليل اش نيز واضح است و آن اين كه بقاى اسلام به قيام امام حسين بود و دوام آن به شعائر حسينى است.
--------------------------------------------------------------------------
1. «وَيحَكُم يا شيعة آلِ أبى سفيان»
2. «بِأى ذَنب تقاتلونى»