خطبه پنجاه و هفتم:
از سخنان آن حضرت عليه السلام است كه به خوارج نهروان فرموده:
(چون در جنگ صفين پس از قرارداد تحكيم و نوشتن عهدنامه، خوارج از آن بزرگوار كناره گيرى نموده از هر طرف فرياد كردند:
لا حكم إلا لله؛ يعنى نيست حكمى مگر از جانب خدا، و گفتند الحكم لله يا على لا لك؛ يعنى يا على حكم و فرمان دادن مخصوص خدا است نه براى تو، و حكم خدا درباره معاويه و اصحابش آنست كه به فرمان ما داخل گردند و ما خطا كرديم كه به تحكيم رضا داديم، پس چون به خطاى خود پى برديم به خدا توبه و بازگشت نموديم، تو نيز مانند ما از خطاى خود توبه و بازگشت نما، و بعضى گفتند چون به تحكيم رضا دادى كافر شدى اكنون به كفر خود گواهى ده پس از آن توبه كن تا تو را اطاعت كنيم، حضرت فرمود):
(1) بادى كه سنگريزه را به جنبش مى آورد بر شما بوزد (عذاب الهى شما را دريابد) و باقى نماند از شما کسی که نخل خرما را هرس كند (يا کسی که سخن گويد، يا کسی که بر جهد، خلاصه نسل شما قطع گردد)
(2) آيا بعد از ايمان آوردن من به خدا و جهاد به همراهى رسول اكرم صلى الله عليه و آله (در جنگ ها) كفر و خطا را بر خود گواهى دهم؟ پس در اين هنگام (به اقرار بر خطاى خويش) گمراه شده از راه راست قدم بيرون نهاده ام!
(3) پس، از بدترين راهى كه قدم در آن نهاده ايد برگرديد (از اين راه باطل برگشته ديگر باره اين سخنان زشت را نگوييد) و به جاى پاى خود بازگشت نمایيد (از راهى كه رفته ايد به جاى خويش برگشته از حق پيروى كنيد).
(4) آگاه باشيد به زودى بعد از من به ذلت و خوارى بسيار بر خورده به شمشير برنده مبتلى گرديد، و مال شما را ستمكاران گرفته اختصاص به خود دهند و اين كار را در ميان شما سنت و عادت خويش قرار دهند (از قتل و غارتى كه بعد از آن بزرگوار از طرف ستمكاران مانند مهلب ابن ابى صفره و ديگران در ميان آنان واقع شده خبر مى دهد. سيد رضى فرمايد:) فرمايش آن حضرت: و لا بقى منكم ابر بر سه وجه نقل می شود: اول چنانكه بيان نموديم ابر براء مهمله و اين مأخوذ از قول عربست كه کسی که نخل خرما را هرس می كند مى گويند رجل ابر، و (دوم) اثر به ثاء سه نقطه روايت می شود كه مراد از آن كسى است كه حديثى روايت می كند يا سخنى حكايت مى نمايد، و اين قول نزد من صحيح ترين وجوه است (زيرا) گويا حضرت فرموده است: گوينده اى از شما باقى نماند، و (سوم) آبز به زاء نقطه دار روايت می شود و آن به معنى واثب يعنى بر جهنده است، و نيز آبز به معنى هالك يعنى تباه گشته استعمال می شود.
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الاسلام)