خطبه سی و نهم:
«خطبه ای در نكوهش ياران و دعوت به جهاد»
(هنگامی كه نعمان ابن بشير به امر معاويه با دو هزار نفر براى ترساندن مردم عراق از شام حركت كرد، چون به عين التمر نزديك كوفه رسيد مالك ابن كعب از حبى كه از جانب حضرت و حكومت آنجا را داشت و بيش از صد نفر با او نبود آن جناب را از اين واقعه خبر داد، حضرت بر منبر تشريف برده پس از اداى حمد و ثناى الهى فرمود: خدا شما را هدايت كند، نعمان ابن بشير با گروهى از مردم شام كه بسيار نيستند نزديك مالك ابن كعب كه برادر شما است فرود آمده اند، مهيا شويد برويد و برادر خود را كمك دهيد، شايد به سبب شما خداوند جمعى از كفار را نابود نمايد، چون مردم در رفتن به كمك مالك ابن كعب اهمال نمودند حضرت رؤساى ايشان را دعوت كرده امر به رفتن نمود، قريب سيصد نفر گرد آمده بقيه خوددارى كردند، پس آن بزرگوار غمگين برخاسته فرمود):
(1) به كسانى گرفتار شده ام كه چون ايشان را امر مى نمايم پيروى نمى كنند و آنها را مى خوانم جواب نمى دهند،
(2) اى بى پدرها براى نصرت و يارى پروردگار خود منتظر چه هستيد (سبب سستى در كار و نرفتن به سوى جهاد در راه خدا چيست؟) آيا نيست دينى كه شما را گرد آورد (تا براى به دست آوردن سعادت دنيا و آخرت يكديگر را كمك نمایيد) و آيا نيست حميت و غيرتى كه شما را (براى دفع دشمن) تكان بدهد (براى حمايت از دين و اهل آن)
(3) در ميان شما ايستاده فريادكنان يارى و همراهى مى طلبم، سخن مرا گوش نمى دهيد و فرمانم را پيروى نمى كنيد تا اينكه (بر اثر نافرمانى و مخالفت با من) پيش آمدهاى بد هويدا گردد (دشمن بر جان و مال و ايمان شما تسلط پيدا نمايد)
(4) به توسط شما خونخواهى نمى توان نمود (با شما مقاومت با دشمن ممكن نيست) و به همراهى شما مقصودى (در امر دين و دنيا) حاصل نمى شود،
(5) شما را براى يارى برادرانتان دعوت كردم، ناله كرديد (آخ و واى گفتيد) مانند ناله شتر هنگامى كه نافش درد می كند، و (در رفتن به كارزار و يارى برادرانتان) مانند (راه رفتن) شتر بيمارى كه پشتش زخم است سستى كرديد، و سپاه كمى از شما هم كه به سوى من آمد نگران و ناتوانند مانند اينكه ايشان به سوى مرگ فرستاده می شوند و آنان مرگ را در مقابل خود مى بينند. (سيد رضى فرمايد:) مى گويم: متذائب در سخن آن حضرت به معنى مضطرب و نگران است و اين مأخوذ از گفتار عربست كه گفته اند تذاءبت الريح يعنى بادهاى مضطرب و درهم وزيده، و از اين جهت گرگ ذئب، ناميده شده كه در رفتارش نگران است.
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الاسلام)