استفتاء:
برخى از تفسير و تحليل ها پيرامون حديث «إنَّ فاطِمَة عليها السلام صِدِّيْقَةٌ شَهِيْدةٌ» را خواندم و ديدم اگر بر آن باشيم كه از واژه «شَهِيْدةٌ» در اين روايت، معنى فقهى آن را بگيريم، كه نادرستى آن روشن است؛ چرا كه شهيد با احكام ويژه اش در فقه، كسى است كه در ميدان نبرد كشته شود، امّا اگر بر آن باشيم كه از واژه «شَهِيْدةٌ» معناى تشبيهى و همانندى در پاداش را بگيريم، زن نيز اگر در حال عادت ماهانه و به دنيا آودن فرزند از دنيا برود، در اين معنا و پاداش آن مشترك است، و در نتيجه افتخار و عظمتى براى زهرا عليها السلام نيست كه در اين رديف قرار گيرد و گفته شود كه: «إنَّ فاطِمَة عليها السلام صِدِّيْقَةٌ شَهِيْدةٌ»؛ بنابراين، تنها اين معنا مى ماند كه منظور از معنى واژه «شَهِيْدةٌ» همان معناى برتر و مرتبه والايى باشد كه سرور بانوان دو عالم در رديف پيامبران و صدِّيقين و شهيدان و گواهانى قرار گيرد كه گواه و الگوى مردم هستند، امّا دريافت اين مفهوم از واژه «شهيد» با استدلال به اين حديث ممكن نيست، چرا كه واژه شهيد و شهيده در معنا و مفهوم اعمّ از مدّعاست.
جواب:
باسمه جلت اسمائه; شهيد به معنى كسى است كه در راه دفاع از حق به وسيله شمشير يا سلاح و يا وسيله ديگرى كه بر او بزنند و كشته شود. چنين كسى اگر در ميدان نبرد كشته شد، حكمى از احكام فقه به او اختصاص دارد و آن عدم نياز به غسل است. و با اين وصف، آيا كسى مى تواند چنين پندارد كه اميرمومنان به خاطر آن كه در ميدان نبرد كشته نشد، شهيد نيست؟ اما استناد مرگ فاطمه عليها السلام به زدن آن حضرت با تازيانه و فشردن ميان در و ديوار، واقعيت غمبارى است كه روايات رسيده در اين مورد بسيار است. در اين باره به «كامل الزّيارات» و به خبر «حمّاد بن عثمان» از امام صادق بنگريد كه مى گويد: در سفر معراج پيامبر، به هنگام گزارش از آينده امّت، به آن حضرت گفته شد: امّا دخترت زهرا عليها السلام، پس از رحلت تو، مورد ستم قرار خواهد گرفت. او را در حالى كه باردار است، خواهند زد و او جنين خود را بر اثر آن ضربات ظالمانه خواهد افكند و به شهادت خواهد رسيد! «وَ امّا إبْنَتُكَ فاطِمَة فَتُظْلَم وَ هِىَ....». (1)
-------------------------------------------------------------------------------
1 ـ كامل الزّيارات/ ص 333.
