پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله العظمی روحانی«قدس سره»
مفهوم شهادت در حديث «فاطِمَة عليها السلام صِدِّيْقَةٌ شَهِيْدةٌ» چیست؟
استفتاء:

برخى از تفسير و تحليل ‏ها پيرامون حديث «إنَّ فاطِمَة عليها السلام صِدِّيْقَةٌ شَهِيْدةٌ» را خواندم و ديدم اگر بر آن باشيم كه از واژه «شَهِيْدةٌ» در اين روايت، معنى فقهى آن را بگيريم، كه نادرستى آن روشن است؛ چرا كه شهيد با احكام ويژه‏ اش در فقه، كسى است كه در ميدان نبرد كشته شود، امّا اگر بر آن باشيم كه از واژه‏ «شَهِيْدةٌ» معناى تشبيهى و همانندى در پاداش را بگيريم، زن نيز اگر در حال عادت ماهانه و به دنيا آودن فرزند از دنيا برود، در اين معنا و پاداش آن مشترك است، و در نتيجه افتخار و عظمتى براى زهرا عليها السلام نيست كه در اين رديف قرار گيرد و گفته شود كه: «إنَّ فاطِمَة عليها السلام صِدِّيْقَةٌ شَهِيْدةٌ»؛ بنابراين، تنها اين معنا مى ‏ماند كه منظور از معنى واژه‏ «شَهِيْدةٌ» همان معناى برتر و مرتبه والايى باشد كه سرور بانوان دو عالم در رديف پيامبران و صدِّيقين و شهيدان و گواهانى قرار گيرد كه گواه و الگوى مردم هستند، امّا دريافت اين مفهوم از واژه «شهيد» با استدلال به اين حديث ممكن نيست، چرا كه واژه شهيد و شهيده در معنا و مفهوم اعمّ از مدّعاست.

جواب:

باسمه جلت اسمائه; شهيد به معنى كسى است كه در راه دفاع از حق به وسيله شمشير يا سلاح و يا وسيله ديگرى كه بر او بزنند و كشته شود. چنين كسى اگر در ميدان نبرد كشته شد، حكمى از احكام فقه به او اختصاص دارد و آن عدم نياز به غسل است. و با اين‏ وصف، آيا كسى مى‏ تواند چنين پندارد كه اميرمومنان به‏ خاطر آن‏ كه در ميدان نبرد كشته نشد، شهيد نيست؟ اما استناد مرگ فاطمه عليها السلام به زدن آن حضرت با تازيانه و فشردن ميان در و ديوار، واقعيت غمبارى است كه روايات رسيده در اين مورد بسيار است. در اين باره به «كامل الزّيارات» و به خبر «حمّاد بن ‏عثمان» از امام صادق بنگريد كه مى ‏گويد: در سفر معراج پيامبر، به هنگام گزارش از آينده امّت، به آن حضرت گفته شد: امّا دخترت زهرا عليها السلام، پس از رحلت تو، مورد ستم قرار خواهد گرفت. او را در حالى كه باردار است، خواهند زد و او جنين خود را بر اثر آن ضربات ظالمانه خواهد افكند و به شهادت خواهد رسيد! «وَ امّا إبْنَتُكَ فاطِمَة فَتُظْلَم وَ هِىَ....». (1)

-------------------------------------------------------------------------------
1 ـ كامل الزّيارات/ ص 333.