بسم الله الرحمن الرحيم و الحمدلله والصلوة والسلام علي محمد و اله الاطهار و اللعن علي اعدائهم اجمعين
مقدمه : انسان موجوديست كه ديندار آفريده شده و هر لحظه در تعقيب خواسته فطري خويش است ولي شياطين با نشاندن باطل در لباس حق موجب ا نحرف آنان مي شوند و خداي متعال بوسيله انبياء و امامان معصوم عليهم السلام با آگاهي دادن به مردم مسير آبكاري سالم بذر دين را مشخص فرمود , كه تنها معيارش تحقق تولي و تبرّي است يعني تديّن هر كسي بمقدار تولي از امامان معصوم (ع) و تبرّي از دشمنانشان , آشكار مي گردد , فقهاء عظام در عصر غيبت تبعيّت كامل خودشان را از اين معيار الهي به اثبات رسانده و با ايثار و شهادت خود شجره پاك دين و دينداري را , آبياري كرده و خواهند نمود و اين الگوي سيد الشهداء عليه السلام است كه فرمود :(( اگر دين حضرت محمد ( ص ) با شهادت من زنده مي شود پس اي شمشير ها مرا بگيريد )) .
ما در مقابل اين شخصيت بسيار عزيز و عظيم الهي مسؤوليت بسيار سنگيني داريم كه در هر سال با پرداختن به مراسم عزاداري با شيوه هاي شروع دين خدار زنده نگهداريم. و فتواي ما در جواز قمه زني و بلكه در رجحانش , بخاطر مخالفت با كساني كه در رأس حكومت هستند نيست, بلكه تشخيص ما اين است كه اين عمل و نظائرش مرضي خدا و حجت اوست و چنانچه بسياري از فقهاي نامدار در گذشته همين را تشخيص داده بودند.
موضوع : دين مبين اسلام با ظهور پيامبر اسلام صلي الله عليه و اله , وجود و نزول يافت و با قيام و نهضت امام حسين (صلوات الله عليه ) استمرار و بقاء پيدا كرد , و پرچم اسلام با پرداختن به حادثه دلخراش عاشوراء درجهت تبيين و تبليغ هدف و مرام آن حضرت , در اين مدت و زمان , باهتزاز درآمد , بطوري كه در طول هر سال , بويژه در دهه عاشورا , و در ماه هاي محرم و صفر , پيروان مكتب اهل بيت (ع) را وظيفه و تكليف اين بوده و هست , به هر طريقي كه مقدورشان است بهدف عمده قيام كربلا بپردازند و با شيو هاي مختلف عزاداري ابراز همدردي نموده و بر مظلوميت آن امام مظلوم اشك بريزند و از ظلم و ستم ستمگران نفرت و انزجار خود را , اظهار نمايند.
اين برنامه ها در هر سال با تمام موانع و فشارها , و تبليغات خصمانه به بركت عنايات الهي و توجهات خاصه حضرت وليعصر (عج) بي وقفه , توسط انسانهاي موحد و مؤمن , در اغلب جوامع انساني بصورت عزاداري , سينه زني , زنجير زني با تشكل هاي هيئتي و موكبها , به زيبايي تمام انجام داده مي شود . و صداي يا حسين , پاكدلان در هر عصر بين زمين و‌آسمان طنين انداز شده , و موجب ترس و نگراني قدرتهاي استعماري و دشمنان كور دل اسلام مي گردد بطوري كه با انواع حيله ها و توطئه ها , بمقابله بر خواسته , سهمي در ايجاد و مانع شعائر حسيني در بعضي از كشورها دارند و در مواردي , احساسات پاك و مقدس مذهبي مردم را , كه حاكي از عشق و محبت خالصانه , آنان به اهل بيت عليهم السلام , بويژه به حضرت سيد الشهداء (صلوات الله عليه ) است بعنوان عمل ضد ديني يا كارهاي خرافي و عوامانه مطرح مي كنند غافل از اينكه دست خدا با حسينيان است و جز شكست و زبوني و رسوايي , چيزي نصيبشان نمي شود . ولي عده اي از افراد ناآگاه , نسبت به مراسم و شيوه هاي عزاداري آنحضرت ايجاد شبهه و تضعيف روحيه مي كنند در اين ميان مؤمنين براي شكستن توطئه هاي دشمنان , بفقهاء عظام و مراجع تقليد در هر عصر , مراجعه نموده و رأي و فتواي آنانرا در ارتباط با اين مسائل جويا مي شوند , تا ضمن خنثي كردن نيرنگ و توطئه شياطين , تكليف و كارهاي شان را , بر طبق خواست الهي انجام دهند .
فتاواي آيات عظام در شيوه هاي عزاداري
در اين زمنيه عده اي از مؤمنين به آيات عظام مانند : حضرت آيه الله العظمي نائيني , خوئي, حكيم , سيد عبدالهادي شيرازي , سيد محمود شاهرودي , آل كاشف الغطاء , محمد كاظم شيرازي , جمال الدين گلپايگاني , شيخ مظفر و بزرگان ديگر , نامه ها نوشته و موضوع عزاداري مردم را در دهه عاشورا , و در ايام ديگر , بصورت موكبهاي عزا , با شيوه هاي گوناگون مورد سؤال قرار دادند كه آيا اينگونه عزاداري با ويژگيهاي مرسوم , از نظر شرعي جايز است يا نه؟
ما در اين جا ضمن قبول صحت فتاواي همه بزرگان , به تصريح و نص فتوي مي پردازيم
بسم الله الرحمن الرحيم
ما تمام سئوالات را در اين زمنيه با بيان چندين مطلب , پاسخ مي دهيم.
اولا آمدن هيأتها و موكبهاي عزاداري , و مانند اينها , دردهه عاشوراء , به خيابانها و مراكز عمومي , كوچه ها, محل عبور ومرور , بدون ترديد يك عمل جايز و مباح است و در رجحانش ترديدي و جود ندارد , و بهترين و مناسب ترين روش براي عزاداري , و مؤثرترين شيوه تبليغ و رساندن پيام حسيني به عموم مردم , بويژه به جوانان و نوجوانان و كودكان است , وچون سيد الشهداء عليه السلام ( يك شخصيت آسماني و حجت الهي است براي تعظيم شعائرش و ارج نهادن بمقام والاي آنحضرت , رعايت نكات زير لازم است :
1- چيزهاي غنايي نباشد.
2- از آلات لهوي استفاده نشود.
3- در مسيرها هنگام روبرو شدن دستجات با يكديگر , در تقدم و تأخر , و نظائر اينها , با هم برخورد ننمايند.
4- بكارهايي كه در شأن آنحضرت نيست اقدام نكنند.
تذكر : اگر در بعضي موارد از اينگونه مسائل افتاق افتاد بي ترديد حرام است ولي حرمت آن به مسئله عزاداري و مراسم حسيني سرايت نمي كند , مانند اينكه كسي در حال نماز به نامحرم نگاه كند نگاه او , كار حرام است ولي موجب بطلان نمازش نمي شود .
ثانيا: دست زدن به صورت و گونه ها , و سينه ها , اگر چه موجب سرخي و يا سياهي پوست هم بشود جايز است و مانع شرعي ندارد و بلكه در مورد زنجير زدن به شانه , و پشت بدن , جايز بودن تقويت مي يابد اگر چه دست انداختن و يا زنجير زني موجب خراشي و خون آلودگي پوست گردد. و در مورد شمشير و قمه زدن كه موجب جاري شدن خون از سر و پيشاني مي شود اگر كسي از ضرر و زيان غير قابل جبرانش ايمن باشد, به اين معنا , كه هيچ صدمه اي به استخوان سر وارد نشود و بر طبق عادت موجود , در ميان مردم , اينمقدار خونريزي مضر و زيانبار نباشد و... همانند افراد خبره و متخصصي كه محل شمشير و يا قمه زدن را بخوبي مي شناسند در اين صورت اقوي جايز و مشروع بودن آن است .
ثالثا : شبيه سازي يا شيوه هايي از اين قبيل , كه از دورانهاي گذشته در ميان شيعيان اثني عشري , براي رساندن پيام حادثه كربلا وتحريك احساسات ديني و عقيدتي مردم , در اغلب اماكن مرسوم بوده, كه مي خواستند عزاداري را , با اشك ريختن و مجسّم ساختن بخشي از مصائب دلخراش سيد الشهداء عليه السلام ,اقامه كنند , با وجود اينكه اينگونه مسائل , اقتضاء مي كنند كه مردان و زنان , براي نمايش دادن صحنه حوادث كربلا , از لباسهاي يكديگر استفاده نمايند, چنين مراسم هم , از نظر شرعي جايز است و مانعي ندارد . (اين فتوايي از الاحقر محمد حسين الغروي النائيني است )
و تعداد كثيري از فقهاء و مراجع تقليد هم , در اين موارد , به جواز و مشروعيت اين قبيل مراسم و عزاداري ها , فتوا داده اند كه به بعضي از آنها اشاره مي شود .
الف - حضرت آية الله العظمي المامقاني :
بسم الله الرحمن الرحيم
در اين موارد هيچ شبهه اي وجود ندارد , و بلكه اگر فقيه جامع الشرائطي در چنين عصر و زمانيكه عده اي تصميم گرفته اند كه نور اهل بيت عليهم السلام را خاموش كنند , بواجب بودن اينگونه مراسم و عزاداري , به صورت كفائي فتوا دهد , نمي توان او را تخطئه نمود , زيرا كه همه اين شعائر موجب هدايت جمع زيادي از غير مسلمانان مي گردد تا جائيكه آنها هم مسلمان را در اقامه عزاداري سالار شهيدان با كمك هاي مالي و معنوي ياري مي دهند.
ب - فتواي , حضرت آيه الله العظمي الشيخ محمد الحسين آل كاشف الغطاء :
شركت عموم و يا اكثر مردم در دسته جات و تظاهرات و موكبها هيچ نوع اشكال شرعي ندارد و در اينكه سينه زدن , زنجير زني بر پشت بدن , خروج جمعيت زياد , در خيابانها و كوچه و معابر عمومي , با پرچم ها و مشعل ها , از نظر شرعي عملي مباح است و ترديدي در آن نيست و بلكه مستحب بودن آنها رجحان دارد , يعني محبوب خدا و حضرت وليعصر(عج) مي باشد . چونكه هركدام از آنها وسيله اي از وسائل حسيني و راهي از راههاي كشتي نجات ... است.
و اما شمشير زدن , كه به قمه زني شهرت دارد و موجب جاري شدن خون از سر و پيشاني مي شود به مقتضاي قاعده اباحه , عمل مباحي است و بلكه به قصد آشكار كردن شعائر حسيني رجحان پيدا مي كند.
والسلام