عربی
بروزرسانی: ۱۴۰۲ چهارشنبه ۲۲ آذر
  • اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَيْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ عَلى اَوْلادِ الْحُسَيْنِ وَ عَلى اَصْحابِ الْحُسَيْنِ
کد : 18329-2768     

بیانیه دفتر آیت الله العظمی روحانی دام ظله درباره اختلاف بین مؤمنین نسبت به کیفیت برگزاری مجالس حسینی

مطلب و استفتائی درباره کیفیت برگزاری مجالس حسینی در اوضاع کنونی به دفتر حضرت آیت الله العظمی سید صادق روحانی (دام ظله) ارسال شده است که در ادامه و به جهت رفع شبهات و اختلافات بین مؤمنین، ترجمه استفتاء همراه با جواب دفتر معظم له را می خوانید...
اشاره: مطلب و استفتاء زیر برای دفتر حضرت آیت الله العظمی سید صادق روحانی (دام ظله) ارسال شده است که در ادامه متن ترجمه آن را همراه با جواب دفتر معظم له می خوانید:
 
بسم الله الرحمن الرحیم
 
فقيه أهل بيت العصمة والطهارة آية الله العظمى السيد محمد صادق الحسيني الروحاني متع الله المسلمين بطول بقائه
 
السلام عليكم ورحمة الله وبركاته
 
امسال در حالی به مراسم اباعبدالله الحسین علیه السلام نزدیک می شویم که اختلافات میان مؤمنین پیرامون نحوه برگزاری این مراسم، با وجود بیماری کرونا و تعداد فراوان مبتلایان به آن، بسیار زیاد است. عده ای می گویند این مراسم با توان و کیفیت و شیوه ای که محبان آن حضرت در سال های گذشته آن را برگزار می کردند اقامه گردد، و به آثاری که از نظر سلامتی بر آن مترتب است توجهی نشود و معتقدند که توصیه ها و رهنمودهای پزشکی مبتنی بر فاصله گذاری میان مردم و استفاده از ماسک در این مناسبت معنایی ندارد. دلیلشان هم این است که این حضرات علیهم السلام باب فیض الهی هستند و اقامه مجالس یکی از ارکان دین است و تعطیلی آن جایز نیست؛ اسباب و نتایجش هرچه که باشد.
 
عده ای هم می‌گویند آن مجالس با مراعات توصیه های سازمان بهداشت جهانی اقامه و احیا شود؛ یعنی لازم است فاصله گذاری رعایت گردد و ازدحام صورت نگیرد، حتی اگر این کار منجر به کاهش حضور در مجالس یا تعطیلی تعدادی از آنها شود. دلیلشان هم این است که فاصله گذاری می تواند در محدود کردن گسترش این بیماری خطرناک، که همچنان انسان ها را از بین می برد، مؤثر باشد. 
 
و شمایی که موضع گیری های مشهود در تشویق به برگزاری مجالس سیدالشهدا علیه السلام به انواع مختلف آن دارید، چگونه بین این دو مسأله سازگاری ایجاد می کنید؟ حکم شرعی متعین برای مؤمنین در این روزها چیست؟
رابطة فَذَكِّر الثقافية (العراق)
 
بسم الله الرحمن الرحيم
 
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَنَّ عَليْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ دُونَ الْأُمَمِ الْمَاضِيَةِ وَالْقُرُونِ السَّالِفَةِ، والْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّكِينَ بِوَلَايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَالْأَئِمَّةِ عليهم السلام،‏ أَئِمَّةِ الْهُدَى ومَصَابِيحِ الدُّجَى‏ الَّذِينَ أَمَرَ اللَّهُ بِطَاعَتِهِمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَة.
 
در ابتدا فرا رسیدن ماه محرم را به نخستین عزادار روی زمین، حضرت بقیه الله الاعظم ارواحنا فداه تسلیت می گوییم، او که هر روز جدش را خطاب قرار می دهد و می فرماید: «فَلَأَنْدُبَنَّكَ صَبَاحاً ومَسَاءً، وَلَأَبْكِيَنَّ عَلَيْكَ بَدَلَ الدُّمُوعِ دَما/ صبح و شب به ياد مصائب تو گريه مي کنم و از بام تا شام سرشک از ديده مي بارم و ندبه مي نمايم و به جاي اشک خون مي گريم.»
 
و به محبان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام در مشرق و مغرب زمین تسلیت می گوییم، کسانی که به ولایت اهل بیت علیهم السلام ایمان دارند، کلام ایشان را تصدیق می کنند، و در مسیر ایشان قدم بر می دارند، کسانی که از شادی آنان شاد و در اندوه ایشان اندوهگین هستند.
 
در اینجا لازم است چند مسأله و شبهه را درباره کیفیت برگزاری مجالس حسینی بیان کرده و توضیح دهیم:
 
مسأله اول: درباره اختلاف مؤمنین که ذکر کردید؛ به عموم فرزندانمان و محبان اهل بیت علیهم السلام در مناطق مختلف می گوییم که به ویژگی این ماه توجه کنند و آن را وسیله ای برای استحکام الفت و مودت میان خود قرار دهند. همچنین اعمالشان خالص برای خدا و در جهت تحقق آنچه ولی الله الاعظم اروحنا فداه را خشنود می کند باشد، و مراقب باشند در دام ریسمان های ابلیس و شیاطین او که در کمین بنی آدم هستند و سعی در گمراهی آنها از طرق مختلف دارند نیفتند؛ او که به پروردگارش گفت: «لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ * ثُمَّ لَآتِيَنَّهُم مِّن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَن شَمَائِلِهِمْ وَلَا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ/ من نیز البته در کمین بندگانت در سر راه راست تو می نشینم. آن گاه از پیش روی و از پشت سر و طرف راست و چپ آنان در می آیم (و هر یک از قوای عامله و ادراکی آنها را به میل باطل می کشم)، و بیشتر آنان را شکرگزار نعمتت نخواهی یافت.»
 
همچنین امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده اند: «إِنَّمَا بَدْءُ وُقُوعِ الْفِتَنِ أَهْوَاءٌ تُتَّبَع/ جز اين نيست، كه آغاز پيدايش فتنه ها پيروى از هواهاى نفسانى است» و قوی ترین سلاحی که ابلیس از آن برای فریب مؤمنین استفاده می کند، تفرقه افکنی میان آنهاست تا از دینشان پراکنده شوند، و خطرناک ترین آنها شبهه افکنی میان مردم است تا از راه درست منحرفشان کند. در نتیجه عده ای به هوای نفس گرفتار می شوند در حالی که خیال می کنند دین را یاری می دهند و مصداق این آیه شریفه می شوند که: «أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هواه/ آيا ديدى آن کسى را که معبود خود را هواى نفس خويش قرار داده است» و با این کار دنیا و آخرت را از دست می دهد و جزو کسانی می شود که خدا در قرآن کریم درباره شان می فرماید: «الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا/ آنان کسانى اند که تلاششان در زندگى دنيا به بيراهه مى رود و خود مى پندارند که کار نيک انجام مى دهند.»
و به همین دلیل لازم است که مؤمنین و محبان خردمند به آن مکائد توجه کنند و از جایی که نمی دانند گرفتار شبهات و خطاهایی نشوند که خود و دیگران را به هلاکت بیندازند.
 
مسأله دوم: درباره اهمیت احیای مراسم سیدالشهدا علیه السلام از نظر عقیدتی؛ قطعاً بقای اسلامی که حضرت محمد صلوات الله و سلامه علیه آورده، و امانتِ رساندن و تبیین آن به مردم را بر دوش ائمه هدی علیهم السلام گذاشته است به نهضت و ایثارگری امام حسین علیه السلام بر می گردد؛ چنان که اگر او نبود دین باقی نمی ماند و این بقاء با استمرار احیای مراسم سیدالشهدا علیه السلام تداوم می یابد. بنابراین اگر ذکر حسین علیه السلام محو شود، انوار رسالت الهی محو خواهد شد. و به همین جهت است که قبلاً فتوا صادر شده است که اگر کسی در بعضی اقسام عزاداری قائل به وجوب آنها شود مورد اعتراض قرار نمی گیرد: http://www.rohani.ir/ar/idetail/5232/-

 

به همین دلیل ائمه علیهم السلام به احیای این مراسم تشویق کرده اند؛ زیرا این مراسم از برجسته ترین مصادیق احیای امر ایشان است و بُعد عقیدتی دارد. و احیای آن به طرق گوناگونی، که محبان اهل بیت علیهم السلام به واسطه آن میزان ارادتشان را به سیدالشهدا نشان می دهند، انجام می شود. و ما بارها بر این مسأله تأکید کرده ایم، حتی اگر دیگران از بعض آن راضی نباشند. اما تا وقتی که این کار ضمن عنوان احیا قرار می گیرد و طبق موازین و ضوابط شرعی (که واجبی را از دست نمی دهد و وارد فعل حرامی نمی شود) انجام می گردد، و تا وقتی که این عمل نشان دهنده محبت و ولایت و تجسم حدیث امام علی علیه السلام است که فرمود: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى.. اخْتَارَ لَنَا شِيعَةً يَنْصُرُونَنَا ويَفْرَحُونَ لِفَرَحِنَا ويَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا ويَبْذُلُونَ أَمْوَالَهُمْ وَأَنْفُسَهُمْ فِينَا/ خداوند متعال شيعيانى براى ما برگزيد كه ما را يارى مي كنند. در شادی و فرح ما شاد و هنگام حزن ما اندوهناک مي‌گردند. جان و مال خود را در راه ما مى ‏بخشند. ايشان از ما مي ‌باشند و به سوى ما باز خواهند گشت»؛ انجام این مراسم از برترین مستحبات به شمار می آید چنان که در مناسبت ها و بیانیه ها و جواب های متعدد این مهم کاملاً واضح و صریح بیان شده و نمونه آن بیانیه مفصلی می باشد که به مناسبت عاشورا در سال 1436 هـ ق صادر شده است: http://www.rohani.ir/fa/ndt/487/-

 
مسأله سوم: درباره گسترش بیماری کرونا در این ایام؛ شکی نیست که بشریت بیش از هشت ماه است در نتیجه دوری از تعالیم الهی گرفتار یک ابتلاء شده است و از خلال گسترش این بلا میلیون ها نفر در جهان گرفتار می شوند و هنوز هم ادامه دارد. از همین رو، این شرایط حقیقتی است که کسی آن را و تأثیرش را انکار نمی کند مگر جاهلی که در جهل خود معذور هم نیست. و به همین دلیل لازم است که مؤمنین در این شرایط حساس بر طبق تکالیف شرعی و دور از امیال و احساسات خود عمل نمایند. بر علما هم لازم است که علم خود را بدون مدارا کردن با کسی اظهار نمایند. و به همین دلیل در بیانیه ای به مناسبت شهادت امام کاظم علیه السلام در ماه رجب 1441، برخی از توصیه ها و راهنمایی ها را بیان کردیم مخصوصاً برای اهل علم که عهده دار تبلیغ احکام دین و مسائل مربوط به این موضوع برای مردم هستند. و همگان را به لزوم تفاوت قائل شدن بین بُعد عقیدتی مرتبط به مقامات اهل بیت عصمت و طهارت (طبق عقیده ما به ائمه علیهم السلام) و بین واجب تکلیفی بر مؤمنین در چنین شرایطی، که موجب لزوم انجام وظایف خاصی بر آنها می شود، جلب نمودیم و متذکر شدیم که خلط این دو با هم جایز نیست. 
بیانیه سالروز شهادت امام کاظم علیه السلام: http://www.rohani.ir/fa/ndt/2756/-
 
مسأله چهارم: درباره حکم شرعی مربوط به احیای مراسم عاشورای امسال در سایه گسترش کرونا؛ قبلاً طی دو جواب برخی احکام خاص مربوط به حکم اقامه مجالس عاشورایی را ذکر کرده ایم.
 
حکم اقامه شعائر حسینی در سایه کرونا: http://www.rohani.ir/fa/ndt/2763/- 
 
درباره اقامه مجالس عزاداری با رعایت توصیه های بهداشتی: http://www.rohani.ir/ar/idetail/9069/-
 
علاوه بر آنچه که تاکنون گفته شده است لازم است نکات دیگری را به جهت رفع شبهات و اختلافات به طور خلاصه بیان کنیم: 
 
اولاً: احیای مراسم سیدالشهدا علیه السلام یکی از امور عبادی است که مؤمن به واسطه آن به خداوند متعال نزدیک می شود و قبول آن در گرو خلوص نیت است که یکی از شرایط صحت عبادات می باشد و تنها با رعایت تمام ضوابط شرعی کامل می شود؛ چون احکام تکلیفی پنجگانه (وجوب، حرمت، استحباب، کراهت، اباحه) بر آن منطبق می گردد؛ در نتیجه باید به آن ویژگی ها توجه کرد تا عمل با چیزی که آن را فاسد می نماید باطل نشود.
 
بنابراین امکان اینکه مستحب با ترک واجب در آن قبول شود نیست و خدا یک مستحب را در صورت اختلاط با حرام نمی پذیرد؛ چون او از بنده اش اطاعت خالصانه می خواهد همانطور که تسلیم مطلق را می خواهد، نه آنطور که بنده به آن مایل است. و این چیزی است که سخن امام علی علیه السلام بر آن دلالت می کند، سخنی که قاعده ای شرعی را بنا نهاد که فقها به آن تکیه می کنند، آن حضرت فرمود: «لاَ قُرْبَةَ بِالنَّوَافِلِ إِذَا أَضَرَّتْ بِالْفَرَائِضِ، وإِذَا أَضَرَّتِ النَّوَافِلُ بِالْفَرَائِضِ فَارْفُضُوهَا/ در به جاى آوردن مستحبات قربتى نيست اگر به واجبات زيان رساند. و هرگاه مستحبات به واجبات زیان برسانند آنها را ترک کنید»؛ چون خداوند متعال عبادت ابلیس را که با هوای نفس آمیخته بود از او قبول نکرد.
 
ثانياً: شریعت اهمیت زیادی برای موضوع حفظ جان مخصوصاً مؤمنین قائل شده است. بنابراین حفظ آن واجب و هر کاری که باعث از دست رفتن جان افراد شود حرام است و از بین بردن به ناحق یک انسان با کشتن تمام مردم برابر است. به همین دلیل قاعده لزوم احتیاط در دماء بر سایر قواعد شرعی معتبر در موضوعات دیگر مقدم بوده، و مسبب کشته شدن یک نفر در حکم قاتل و از بزرگ ترین جرایم به شمار آمده است و انسان اجازه ندارد حتی خودش را بکشد چه رسد به دیگران. و احکام خاص و شدیدی برای مسأله قتل وضع شده است. بنابراین هر عملی که منجر به گرفته شدن جان ها شود (در غیرمواردی که شریعت مقرر کرده) حرام بلکه از کبائر بوده و فاعل و مسببش مورد محاسبه قرار می گیرد.
 
ثالثاً: در این روزها شاهد هستیم که بعضی از عزیزان با انگیزه غیرت و شور و علاقه شدید به برپایی مجالس سیدالشهدا علیه السلام گرفتار شبهاتی می شوند که در بعضی از این شبهات معذور و در بعض دیگر غیرمعذورند؛ شبهاتی که به دلیل شباهتشان به حق مردم را از جاده درست منحرف می کند، چنانکه امیرالمؤمنین علیه السلام در این کلام خود فرموده است: «وإِنَّمَا سُمِّيَتِ‏ الشُّبْهَةُ شُبْهَةً لِأَنَّهَا تُشْبِهُ الْحَق/ و شبهه را به این دلیل شبهه نامیدند که شبیه حق است»؛ از جمله: 
 
شبهه اول: عده ای عموم مؤمنین را تحریک می کنند که توصیه های مربوط به پیشگیری از خطر ابتلا به بیماری کشنده کرونا را نادیده بگیرند، آن هم با علم به اینکه اختلاط مردم و عدم پیشگیری منجر به ابتلائات بیشتر می شود. و این اشتباه بزرگی است که مسئولیت شرعی بر آن مترتب می شود و فریب دادن مؤمنین است.
 
شبهه دوم: عده ای به برگزاری تمام شعائر حسینی که مؤمنین در سال های گذشته به برپایی آن عادت داشته اند فرا می خوانند، و آن را بذاته و بدون مراعات ضوابط مطلوب عنوان می کنند حتی با وجودی که علم دارند منجر به ابتلا و فوت می شود، و آن را با ایثارگری مؤمنین در راه زیارت امام حسین علیه السلام مقایسه می کنند؛ مواردی از ترس از زمان متوکل عباسی گرفته تا عملیات انفجار و قتل هایی که دشمنان در سال های گذشته با هدف منع زیارت انجام دادند تا اقداماتی که رژیم سرنگون شده عراق و سایر سازمان ها و حاکمانی که با اقامه شعائر جنگیدند و در طول زمان برای جلوگیری از آن به شکل کلی یا جزیی فعالیت کردند.
 
و این شبهه بزرگی است که اصحابش را گرفتار عواقبی می کند که فردای قیامت در پیشگاه خداوند عذری نخواهند داشت؛ چون ائمه ما علیهم السلام، حتی زمانی که دشمنان مانع می شدند، مشوق زیارت بودند تا عقاید حقه ای که زیارت نماد آن بود و دشمنان به خاطر آن خصوصیت مانعش می شدند، تثبیت شود. اما در شرایط فعلی چیزی از آن مسائل وجود ندارد که موجب در معرض خطر قرار گرفتن جان بشود؛ چون این کار بی هدف است، حتی چنین دعوت هایی موجب لرزش عقاید عده ای و خدمت به دشمنانی که در عقاید ما تشکیک ایجاد می کنند می شود. بنابراین چنین دعوت هایی از محرمات است؛ چون امروز ممانعتی نسبت به اقامه شعائر به خودی خود وجود ندارد، بلکه دعوت برای رفع ضرر یقینی است، و با مراعات نکردن حرمت محقق می شود و در این موقع ثواب زیارت و ثواب عمل از بین می رود. و مقایسه شرایط فعلی با مسأله ترغیب ائمه علیهم السلام به زیارت قیاس مع الفارق است. و امام صادق علیه السلام ابوحنیفه را از قیاس نهی کرد و این مسأله بر هر خردمندی روشن است؛ چون اولین کسی که مقایسه کرد ابلیس بود.
 
با توجه به مطالبی که گفته شد تأکید می کنیم که: 
 
اولاً: دعوت به عدم التزام به توصیه ها و راهنمایی های بهداشتی، چه در عاشورا چه در غیر آن، مسأله اشتباهی است که در بهترین حالت حاصل شبهه است اما صاحبش معذور نمی شود؛ چون امر به عمل حرام می کند و این جایز نیست.
 
ثانياً: عموم مؤمنین باید تا آنجا که می توانند واجب و مستحب را با هم جمع نمایند، و این مسأله در برخی اماکن میسر است و در اماکن دیگری ناممکن است. در جایی که میسر است واجب و مستحب انجام می شود و مجالس عزاداری با مراعات واجب (حفظ جان) برپا می شود. و در صورتی که جمع میان آنها ممکن نباشد حفظ جان بر انجام هر عمل مستحبی مقدم است.
 
«فَهَدَى اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَاللَّهُ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ/ پس خداوند به لطف خود اهل ایمان را از آن ظلمت شبهات و اختلافات به نور حق هدایت فرمود، و خدا هر که را خواهد راه راست بنماید.»
 
وفق الله المؤمنین المخلصین لما یحب و یرضی و تقبل منهم صالح الاعمال
27 ذی الحجه الحرام 1441 هـ برابر با 27 مرداد 1399
دفتر حضرت آیت الله العظمی سید محمدصادق روحانی مدظله العالی
موارد مرتبط پیام تشکّر و قدردانی بابت ارسال پیام‌های تسلیت و ابراز همدردی‌ به مناسبت ارتحال مرجع مجاهد مرحوم آیت‌اللّه العظمی سیّدمحمّدصادق حسینی روحانی(ره) سخنی درباره تقلید و وظیفه مقلّدان حضرت آیت‌اللّه العظمی سیّدصادق روحانی(قدس سره) پس از رحلت ایشان» گفتاری از آیت الله مصطفی مصری العاملی درباره مرجع مجاهد حضرت آیت‌اللّه العظمى سیّدصادق روحانى(قدّس سرّه) مراسم تشییع و وداع با پیکر آیت الله العظمی روحانی بيانيه وكيل عام حضرت آيت الله العظمى روحانى مرجع مجاهد آيت الله العظمى روحانى به ملكوت اعلى پيوست پیام تسلیت دفتر آیت الله العظمی روحانی در پی رحلت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی تولید نرم افزار اندرویدی مجموعه آثار فقهی و اصولی حضرت آیت الله العظمی روحانی دام ظله تولید نسخه جدید ویندوزی مجموعه آثار آیت الله العظمی روحانی دام ظله تولید نسخه جدید نرم افزار اندرویدی مجموعه آثار آیت الله العظمی روحانی شامل 114 جلد از آثار معظم له
نظر شما :
captcha