خطبه چهل و چهارم:
«خطبه ای در هنگامی كه مصقله بن هُبَيره شيبانى به سوى معاويه فرار كرد»
و او اسيران بنى ناجيه را از عامل اميرالمؤمنين خريده آزاد كرد، چون حضرت بهاى آن را مطالبه نمود خيانت كرده به شام گريخت (گروهى از بنى ناجيه بعد از جنگ صفين با خوارج نهروان متفق و به آن حضرت ياغى گشته رو به مدائن آوردند، حضرت معقل ابن قيس را با دو هزار سوار به جنگ آنها فرستاد، چون معقل در كنار درياى فارس به ايشان رسيد جنگيد و رئيس بنى ناجيه خريت ابن راشد را با اصحابش به قتل رسانيد، و پانصد تن زن و مرد و بچه را كه در اول نصرانى و بعد مسلمان آنگاه مرتد شده و به خريت ملحق گشته بودند اسير كرد، و در برگشتن رسيد به اردشير خره كه اسم شهرى است در خوزستان، و در آنجا مصقله از جانب اميرالمؤمنين حاكم بود اسيران به او پناه برده آزادى خودشان را درخواست نمودند مصقله آنان را از معقل به پانصد هزار درهم خريده آزاد كرد و وعده داد كه در وقت معينى آن مبلغ را براى حضرت بفرستد، پس معقل به كوفه رفته واقعه را خدمت حضرت عرض كرد، آن بزرگوار منتظر بود كه مصقله پانصد هزار درهم بفرستد، چون دير كرد نامه اى به او نوشت كه يا مال را بفرست يا حاضر شو تا به كار تو رسيدگى شود، مصقله به خدمت حضرت رسيد و دويست هزار درهم اداء نمود، و نتوانست باقى را پرداخت نمايد، چند روزى مهلت خواست و شبانه نزد معاويه به شام گريخت، چون حضرت گريختن او را شنيد فرمود):
(1) خدا مصقله را زشت سازد رفتارى كرد مانند رفتار بزرگان (اسيرانى خريده آزاد نمود) و گريخت مانند گريختن بندگان،
(2) پس هنوز مدح كننده را گويا نكرده خاموش گردانيد، و توصيف كننده تصديق كار او را ننموده مجبور به توبيخ و سرزنشش گرديد (آزاد كردن اسيران سبب مدح و ثناى او شد، ليكن چون براى پرداخت بهاى آنها نزد دشمن گريخت مدح خود را به ذم تبديل نموده سبب ملامت خلق گرديد)
(3) و اگر مى ماند و نمى رفت آنچه را كه مقدور او بود مى گرفتيم، و (براى دريافت باقى) منتظر زياد شدن مال او مى گرديديم.
ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الاسلام)