استفتاء:
آیا در قرآن و سنت، کلمه و یا حروف زائد و اضافی وجود دارد؟
جواب:
باسمه جلت اسمائه; آنچه را که لغت شناسان به عنوان حروف و یا کلمات زائد مطرح می کنند از یک دست نمی باشند بلکه به سه گونه متفاوت تقسیم می شوند:
گونه نخست: از نظر اعراب زائد محسوب می شود به این معنا که در میان عامل و معمول آن گنجانده شده است هر چند از نظر معنا زائد محسوب نمی شود زیرا معنی جمله به آن بستگی دارد مانند «لا» در جملات «جئت بلا زاد و لا راحلة» و «عوقبت بلا ذنب».
گونه دوم: در معنا زائد می باشد به این معنا که درک معنا به آن بستگی ندارد ولی عاملی از عوامل اعراب می باشد و اثر خود را در جمله و یا کلمه می گذارد مانند «من» و «باء» جارّه هنگامی که در مقام نفی و استفهام قرار می گیرند.
گونه سوم: در هیچ کدام از این دو گونه گذشته نمی گنجد و از آن جمله اضافه کردن «کان» متوسطه بین فعل تعجب و ادات آن می باشد مانند این جمله: «ما کان احسن هذا الخطیب». هنگامی که این سه گونه را بررسی می نماییم مشخص می شود که نوع اول در حقیقت، زائد نمی باشد زیرا درک معنی اصلی به آن بستگی دارد. در دو گونه دیگر هم اگرچه از نظر معنا زائد می باشند ولی از نظر ویژگی هایی که متکلمان در اصل مطلب، زائد می دانند مثلاً در تأکید زائد نیستند. در نهایت باید گفت: آنچه را که ادیبان، زائد می دانند در حقیقت زائد نمی باشند ولی این توهم از آنجا برایشان ایجاد شده است که به برخی از جنبه ها توجه دارند و از برخی جنبه ها غافل شده اند.
