استفتاء:
از پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) نقل شده است كه: «من در ميان شما دو چيز گرانقدر باقى مى گذارم: كتاب خدا و اهل بيتم، كه يكى از ديگرى بزرگ تر است» (1)، ثقل اكبر، كتاب خداست يا اهل بيت (عليهم السلام)؟
جواب:
باسمه جلت اسمائه؛ ترديدى نيست كه اصل حديث ثقلين، متواتر بوده و به طور قطع از پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) نقل شده است، اما اين بدان معنا نيست كه برخى ضميمه هاى موجود در تعدادى از طُرُق اين روايت هم از رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) باشد.
عبارت پايانى پرسش شما از همين دسته است، زيرا اين عبارت از يك سو، در همه طرق حديث ثقلين نيامده و نمى توان تواتر آن را پذيرفت و از سوى ديگر از طرق معتبرى روايت نشده و نمى توان بدان استناد نمود، بلكه سند هيچ يك از طرق آن، خالى از اشكال نيست و با عبارات وارده در ساير طرق حديث ثقلين هم تعارض دارد.
به عنوان مثال در ارشادالقلوب ديلمى، اين روايت معتبر از رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) نقل شده است كه: «من در ميان شما دو چيز گران بها باقى مى گذارم: يكى كتاب خدا و ديگرى على ابن ابى طالب (عليه السلام) كه على ابن ابى طالب (عليه السلام) براى شما از كتاب خدا، برتر است» (2). از برخى روايات چنين بر مى آيد كه بزرگان صحابه، اين موضوع مطرح شده در حديث ديلمى را نيك مى دانستند، امّا جاعلان حديث، به دستكارى آن پرداختند.
براى اثبات اين مطلب، همين بس كه شخصى به ابن عباس گفت: چه ديدگاهى درباره على ابن ابى طالب (عليه السلام) دارى؟ پاسخ داد: به خدا سوگند كه نام ثقل اكبر و نخستين مسلمانى را به زبان آوردى كه به سوى هر دو قبله نماز گزارد، دوبار بيعت كرد و ...
ملاحظه مى كنيد كه وى اميرالمؤمنين (عليه السلام) را «ثقل اكبر» مى داند و اين بدان معناست كه صحابه، ثقل اكبر بودن اهل بيت (عليهم السلام) را به روشنى دريافته بودند.
--------------------------------------------------------------------
1- إنّى تارك فيكم الثقلين أحدهما أعظم من الآخر; بحارالانوار، ج 10، ص 369، ح .18
2- إنّى تارك فيكم الثقلين كتاب الله و عليّ ابن أبي طالب (عليه السلام)، و عليّ ابن أبى طالب أفضل لكم من كتاب الله; ارشادالقلوب ديلمى، ج 2، ص 378; مائة منقبة، ص 161، منقبة 86.