استفتاء:
ابن قولويه قمى در كتاب «كامل الزيارات» زيارت نامه اى را از قول امام صادق عليه السلام براى زيارت امام حسين عليه السلام نقل كرده است، امام صادق عليه السلام در اين زيارت نامه، جدش امام حسين عليه السلام را چنين مخاطب خود قرار مى دهد كه: «خداوند، زمين و مردمان آن را مسؤول خون و انتقام تو قرار داد» (1)
معناى اين بخش از زيارت نامه مذكور و به خصوص عبارت «ضَمَّنَ الأرضَ وَ مَن عَلَيها» چيست؟ «دَم» و «ثأر» (2) به چه معنا هستند و آيا معناى واحدى ندارند؟
جواب:
باسمه جلت اسمائه؛ به نظر مى رسد كه مراد از «ضَمَّنَ» اين است كه خداوند همه انسانها را مسؤول و عامل جنايت قتل حسين عليه السلام مى داند، مى گويند: ضَمَّنَ فُلانٌ فُلاناً قيمَةَ مالِه الّذى أتلَفَهُ (3)، يعنى جبران ارزش مال خود را بر عهده او گذاشت، حرف واو در عبارت «وَثأرِكَ» عطف تفسيرى بوده و تنها براى توضيح مطلب، آورده شده است.
-------------------------------------------------------
1) ضَمَّنَ الأَرضَ وَ مَن عَلَيها دَمَكَ وَ ثَأرَكَ. كامل الزيارات، ص 216.
2) دم و ثأر هر دو به معنى خون مى باشند.
3) شخصى مال شخصى ديگر را تلف كرد و به همين خاطر آن شخص، جبران ارزش مال خود را بر عهده او گذاشت.
