استفتاء:
گاندى رهبر آزادى خواه هند مى گويد: «از حسين بن على عليهما السلام آموختم چگونه مظلوم باشم تا پيروز گردم». اين كلام نغز را چگونه تحليل مى كنيد و چرا مسلمانان، اين پيام را دريافت نكرده و نتوانسته اند خود را از چنگال حكومت هاى استبدادى و داراى حاكميّت فردى نجات دهند؟
جواب:
باسمه جلت اسمائه؛ به نظر اينجانب مفهوم جمله گاندى تنها در بعد مقاومت در برابر ستمگر خلاصه شده است. اما روش مقاومت را خود گاندى ابداع كرده است و در نتيجه كشور هند به استقلال رسيده و يكى از نمونه هاى كشورهاى دموكراتيك در جهان امروز است.
اگر مسلمانان نتوانسته اند از پيام آزادى خواهى امام حسين عليه السلام عبرت بگيرند به نظر مى رسد كه هنوز ريشه هاى استبداد در فرهنگ و ذهنيت مسلمانان (خشك) نشده است و هنوز كه هنوز است روابط اجتماعى بر مبناى تحميل و تقلب مبتنى مى باشد.
مسأله اصلى جوامع مسلمان استبداد است كه در قرن هاى اخير از سوى اصلاح گران مسلمان، در مصر و هند، دنبال شده است. مادامى كه ريشه اين شجره خبيثه (به تعبير آيت الله نائينى) خشك نشده است، مسلمانان هرگز چهره يك حكومت مطلوب را مشاهده نخواهند كرد.
ولى اين هرگز به معناى آن نيست كه ملت هاى ما رشد نداشته و نمى توانند آزادى و دموكراسى را تمرين نمايند. اگر ملت هايى در حيات اجتماعى خود به مرحله اى از دموكراسى رسيده اند، قطعاً آنها، اين آزمايش هاى اجتماعى را، جلوتر از مسلمانان آغاز كرده اند و به آن مرحله از رشد اجتماعى نائل شده اند. پيمودن اين راه براى ما مسلمانان نيز ممكن است.
