زبدة الاصول (6جلد)
تالیف : حضرت آیت الله العظمی سید محمد صادق روحانی
ناشر:انتشارات کلبه شروق
قیمت:15000 تومان برای طلاب دروس سطح و خارج
حضرت آیت الله العظمی سید محمد صادق روحانی در کنار دروس عالی فقه، تدریس دروس عالی علم اصول را در شهر قم آغاز کرده و پنج دوره کامل آن را به پایان رساند ه اند. ره‌آورد سالهای متمادی تدریس ایشان، مجموعه ای 6 جلدی «زبدةالاصول» است.
این کتاب پس از بررسی‌های فشرده نظریات و دیدگاههای مختلف اصولی نگاشته شده و این مساله، باعث شده است تا کتاب، از ساختاری منسجم و یکپارچه و نظریاتی با مبانی مستحکم برخوردار باشد. روشن است که این ویژگی به تنهایی ارزش علمی این مجموعه را مضاعف می کند. اما باید اذعان کردکه ویژگی‌های برجسته دیگری نیز در آن به چشم می‌خورد که به اختصار به برخی از آنها اشاره می‌شود:
1/ تتبع و جامعیت
در زمانی که برخی از دایرةالمعارف‌های اصولیِ پرآوازه، تنها ادامه‌دهنده اندیشه محقق نائینی هستند، و یا فقط تحت تأثیر نظرات محقق اصفهانی منتشر شده‌اند، و یا تنها رویکرد آنان، درنگ در جایگاه بلندمرتبه افکار محقق عراقی است؛ دایرةالمعارف «زبدةالاصول» نه تنها تمامی این نظرات را پوشش می‌‌دهد، بلکه شامل سایر دیدگاههانیز هست. چنان‌چه معظم‌له در این کتاب ـ مثلا ـ آرای شیخ عبدالکریم حایری یزدی را به منظور نشان‌دادن جایگاه این آراء و لزوم توجه به آنها، آنچنان‌که شایسته مقام ایشان است، مورد توجه قرار داده است.
2/ تحقیق علمی
تتبع آراء اگر چه مهم است، و در مثال می‌گویند: «عاقل‌ترین مردم کسی است که عقول مردم را به عقل خود بیفزاید» اما مهم‌تر از آن، اعمال دقیق تفکر در آن و برجسته نمودن نکات مشترک این عقول، و قدرت زیر ذره‌بین قرار دادن آنها، ضمن بیان رخنه‌گاه‌های وهن و تشیید نقاط استحکام آن است.
3/ زیبایی بیان و ایجاز
اگر کسی تالیفات ارزشمند آیت الله العظمی روحانی را دیده باشد به آن پی خواهد برد که ایشان تنها دارای قدرت بیان صرف نبوده بلکه از نیرویی قدرتمند در ایجاز بیان و مهندسی مرزهای مقصدِسخنی است که می‌خواهند آن را تفهیم نمایند. آن‌جناب مصداق بارز این جمله آن عرب مشهور است که می‌گوید: «خیر الکلام ما قل و دل»؛ بهترین کلام، مختصر و مفیدِ آن است. هم‌چنین مصداق بارز این سخن امام صادق (ع) است که می فرماید: «بلاغت در سه چيز يافت مي شود: نزديک شدن به معناي مطلوب، دوري جستن از زوايد کلام، انتقال مطالب فراوان با سخناني کوتاه» .
یکی از اساتید دروس عالی حوزه علمیه قم ایشان را چنین توصیف نموده است: «وقتی برای من منظور واقعی سخن علامه خویی (ره) روشن نمی‌شود، به کتاب زبدةالاصول آیت الله روحانی مراجعه می کنم و آنک درمی‌یابم که بیان و مفهوم مطلبی که برایم پیچیده بود، روشن شده است». و مطلب به راستی، همان‌گونه است که این عالم جلیل گفته است، زیرا معظم‌له بسیاری از مباحث و نظریات اصولی را از پیله غموض و پیچیدگی بیرون آورده، و در قالب‌هایی جدید ریخته که مشخصه آنها، لطافت ساختار و حسن بیان است و بدین طریق، مسائل پیچیده آن را روشن و معضلات آن را حل و مبهمات آن را علاج کرده است. شاید مبالغه نباشد که در وصف کتاب «زبدةالاصول» بگوییم که این کتاب یکی از کلیدهای شناخت اصول است، خصوصا در مواری که مرتبط به آرای دانشمندان بزرگی چون عراقی و اصفهانی می‌شود؛ زیرا چه بسیار شده است که فکر انسان، در خواندن عبارات پیچیده آنها متوقف می‌شود، اما با رجوع به سخنان معظم‌له آن مطالب غامض کاملا از بین می رود، و به منظری روشن و فارغ از هرگونه تشویش و سختی تبدیل می‌گردد.
از آنجا که دایرةالمعارف ارزشمند «زبدةالاصول»، تدقیق و تحقیق و تتتبع را در خود گردآورده ـ این مطلب به خوبی در آن قابل مشاهده است ـ دیده می‌شود که نظر معظم‌له ـ چنان‌چه روش صاحب‌نظران تحقیق است ـ در بسیاری از مسائل، با نظر اساتید بزرگوارشان، و حتی با نظر مشهور متعارض و متفاوت است ـ و تا زمانی که دلیل، پیش روی ایشان است و برهان راه می‌نماید، بی اعتنا به مخالفت آنان، به سمت دلایل اقامه‌شده و اقناع علمیِ تمام‌شده، راه می‌پیمایند. نمونه ها و مثال‌های بسیاری بر این مطلب وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
1/ نمونه اول: قائل بودن به وجوب غیری مقدمه؛ علیرغم نظر اساتید‌شان: محقق اصفهانی و آیت الله خوئی که بنا را بر عدم وجوب نهاده اند؛
2/ نمونه دوم: قائل بودن به اینکه امتثال واجب غیری از موجبات استحقاق ثواب است، بلکه و حتی مخالفت با آن، موجب استحقاق عقاب است؛ این نظر، مخصوصا بخش دوم آن، یکی از مباحث منحصر به خود ایشان است؛
3/ نمونه سوم: صحیح دانستن قاعده تسامح در ادله سنن، علیرغم این که مشهور بین متاخرین، قول به عدم تمامیت آن است؛
4/ نمونه چهارم: قائل بودن به اینکه اقتضای قاعده در دو دلیل متعارض، تخییر است؛ علیرغم اینکه قول معروف میان متاخرین، تساقط دو دلیل می‌باشد.
با ذکر این چند مورد برای مثال، شاخص تحقیقی و مشخصه دایرةالمعارف «زبدةالاصول» آشکار می‌گردد.
گفتنی است که اهمیت این کتاب و اتمام چاپهای قبلی ، و درخواست مکرر برای تجدید چاپ آن، موجب شد تا این کتاب با ویرایش جدید و رفع اشکالات املائی در 6 جلد و به قیمت 15 هزار تومان توسط انتشارات کلبه شروق منتشرشود.