درس خارج فقه حضرت آیت الله العظمی روحانی امروز شنبه 14 اردیبهشت 1392 در محکومیت جنایت نبش قبر "حجر بن عدی" صحابی پیامبر و امیرالمومنین تعطیل می باشد. گفتنی است مراسمی نیز با حضور معظم له و طلاب و فضلای حوزه علمیه در حسینیه امام صادق (ع) در محکومیت این جنایت، برگزار شد.
شناخت اجمالی حجربن عدی
یكی از قبایلی كه در كوفه می زیست "كِنده" بود. حجر را به سبب آن كه از این قبیله بود، حجر بن عَدی كِندی می گفتند. چون اهل خیر بود و قدم در مسیر خیر می گذاشت، به "حُجر الخیر" نیز معروف بود.
پیش از اسلام به دنیا آمده بود؛ اما در سال های آخر عمر رسول خدا (ص) توفیق یافت كه مسلمان شود. از این رو، بهره گیری وی از حضور پیامبر، چند سالی بیش نبود؛ اما پیوسته در عمر خویش، پیكارگری در راه حق بود. در جنگ قادسیه در زمان خلیفه دوم حضور داشت و فاتح "مَرج عذرا" بود.
وی، عابدی پارسا، مجاهدی ظلم ستیز، آمر به معروف و ناهی از منكر بود و از پیامبر خدا و امیرمؤمنان حدیث روایت می كرد. او شیفته نماز و نیایش، مستجاب الدعوه و از اصحاب برجسته پیامبر خدا (ص) بود. چنان دلباخته زهد و عبادت و نماز و روزه بود كه او را "راهب اصحاب محمد" می گفتند. پیوسته باوضو بود. هرگاه وضو می ساخت، به نماز می ایستاد. هم در زیبایی چهره، از خوش سیماترین مردان كوفه بود و هم در زیبایی روح و كمال اخلاقی، از نوادر روزگار به شمار می رفت.
اگر تولد او را - آنچنان كه گفته اند - در عصر جاهلیت بدانیم، هنگامی كه پس از فتح مكه به اسلام گروید، حدود 27 سال داشت. هر چند دیر اسلام آورد و سن او در آن هنگام چندان زیاد نبود، ولی در عمق ایمان و صداقت عقیده و باور استوار نسبت به دین خدا و رسالت پیامبر، از بسیاری كهن سالان و سابقه داران پیشتر و بارزتر بود.
اسلام آوردن حجر بن عدی
حجر بن عدی كندی در نوجوانی همراه برادرش"هانی بن عدی" به حضور پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) شرفیاب شد و به آئین اسلام گروید. پس از زمان اندكی كه از مسلمانی او می گذشت پیامبر از دنیا رفت و در جنگ های زمان آن حضرت نیز اسم او به چشم نمی خورد، ولی در فتح شام یكی از سربازان فاتح بود و هم او بود كه"مرج عذرا" را فتح كرد و نیز در جنگ قادسیه شركت داشت. در جریان فتح مدائن او بود كه به رود دجله زد و عبور كرد.
او در عین رزمجویی، مرد تقوی و نیایش و معنویت بود و به همین سبب او را "حجر الخیر" می نامیدند، او نسبت به مادرش همواره نیكی می كرد و نماز و روزه فراوان انجام می داد. او هرگز بی وضو نمی ماند و هر وقت وضو می گرفت، نماز می خواند. دعای او در پیشگاه، پروردگار به هدف اجابت می رسید.
حجر مرد هدف و عقیده بود، او به مردان حق و فضیلت عشق می ورزید، او هنگام مرگ "ابوذر" در ربذه همراه اشتر بر بالینی او حاضر شد، آری مردان خدا از همرزمان خود چنین یاد می كنند! حجر شیفته حق و عدالت و تشنه فضیلت و مردانگی و پیرو راستین اسلام بود و همه این ها را در وجود علی می دید.
حجر در زمان علی (ع)
او در میان یاران حضرت علی (علیه السلام) نمونه بود. او در مدت خلافت امیر مؤمنان (علیه السلام) در هر سه جنگ صفین، نهروان و جمل در ركاب آنحضرت شمشیر می زد او پیش از شروع جنگ صفین، روزی پشتیبانی خود را از امیر مؤمنان (علیه السلام) چنین اعلام كرد"ما زاده جنگ و فرزندان شمشیریم می دانیم جنگ را از كجا باید شروع كرد و چگونه از آن بهره برداری نمود، ما با جنگ بزرگ شده و آن را آزموده زود شناخیتم ما دارای یاران نیك، خویشاوندان و عشیره فراوان، رأی آزموده و نیروی پسندیده ای هستیم اینك اختیار ما در دست توست، اگر به شرق یا غرب جهان بروی، در ركاب تو هستیم و هر چه دستور بدهی اطاعت می كنیم. امیر مؤمنان (علیه السلام) از این وفاداری خوشحال شد و درباره او دعا كرد. یكی از افتخارات وی مقابله با ضحاك یكی از فرماندهان نامدار شام بود كه در این نبرد پیروز شد.
حجر در جنگ صفین از طرف امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمانده قبیله كنده بود و در جنگ نهروان فرماندهی میسره لشگر امام را بر عهده داشت.
بعد از شهادت حضرت علی (علیه السلام) و جریان صلح تحمیلی بر امام حسن (علیه السلام) حاكمان شهرها به دستور معاویه شروع به شكنجه و آزار شیعیان حضرت علی (علیه السلام) كردند یكی از این حاكمان مغیره بود كه چون از محبوبیت عمومی و شایستگی و فضیلت حجر آگاه بود ناگزیر به آن اعتراف می كرد و می گفت نمی خواهم بهترین مردان شهر را بكشم تا آنان را در پیشگاه خدا سعادتمند گردند و من بدبخت و تبهكار! او اضافه كرد با قتل حجر و یاران او معاویه در دنیا به عزت و آقایی می رسد ولی مغیره روز قیامت ذلیل و مغذب می گردد.
پس از شهادت امام مجتبی علیه السلام و رفت و آمد بزرگان عراق و اشراف حجاز با امام حسین علیه السلام دست نشاندگان معاویه به دستور او سختگیری بیشتری نسبت به شیعیان، به خصوص شیعیان كوفه می كردند و بعضی از چهره های سرشناس شیعه را به بهانه های پوچ و بی اساس به قتل می رساندند. یكی از آنان حجربن عدی كندی بود.
بیان حجر در رثای علی (ع)
حجر بن عدی فردای ضربت خوردن مولای متقیان چنین گفت: تأسف و اندوه من بخاطر سرور پرهیزگاران، پدر پاكان، و شیر مرد پاكیزه خویی است كه او را كافری پست و گمراه، و دور از رحمت خدا و گنهكاری مفسد و سنگدل كشت. لعنت خدا بر كسی باد كه از شما خاندان دوری كند، زیرا شما از خاندان پیامبر راهنما و نقطه امید من در روز رستاخیز است.
خبر شهادت
چشمان نافذ و بصیر امیر مؤمنان (علیه السلام) به سوی حجر دوخته شد و او را مخاطب ساخته و فرمود: "چگونه خواهی بود هنگامی كه تو را به تبری از من فرا خوانند و چه خواهی گفت در آن حال كه از تو بخواهند پیوند دوستی ات را از من بگسلی؟ حجر پاسخ داد: به خدا سوگند، اگر با شمشیر بدنم را پاره پاره كنند و اگر خرمنی از آتش بیفروزند تا مرا در آن بیندازند، تمام اینها را قبول می كند ولی تبری از تو را، نه! حضرت علی (علیه السلام) شهادت حجر و یارانش را خبر داد و فرمود: اهل كوفه! هفت نفر از بهترین مردان شما در عذراء كشته خواهند شد و وضع آنان مانند اصحاب اخدود خواهد بود.
تاثیر شهادت حجر
شهادت حجر تأثیر بسیاری بر روحیه مردم گذاشت و موج نفرت از خاندان اموی سراسر جامعه اسلامی را فرا گرفت، وقتی معاویه به سفر حج رفت، به مدینه آمد. می خواست به دیدار عایشه رود. عایشه اجازه نمی داد و اعتراضش یكی بر كشته شدن محمدبن ابی بكر بود، یكی هم بر شهادت حجر، كه هر دو به دست معاویه انجام گرفته بود. معاویه آنقدر عذر خواهی كرد تا عایشه راضی شد. عایشه هنگامی كه با معاویه ملاقات كرد، به او گفت:" چرا حجر و یاران او را كشتی و از خود شكیبایی نشان ندادی؟ از رسول خدا شنیدم كه فرمود در " مرج عذراء " جماعتی كشته می شوند كه فرشتگان آسمان از كشته شدن آنها خشمگین خواهند شد". معاویه برای این كه عمل خود را توجیه كند گفت: " در آن زمان هیچ مرد عاقل و كاردانی نزد من نبود تا مرا از این كار باز دارد."
باز نقل شده است در سالی كه معاویه پس از قتل حجر به مكه آمده بود، امام حسین علیه السلام را ملاقات كرد. به امام حسین علیه السلام گفت: آیا خبر‌دار شدی كه با حجر و یارانش و پیروان او و شیعیان پدرت چه كردیم؟
امام پرسید: چه كردید؟
معاویه از روی طعنه و استهزا گفت: آنان را كشتیم، كفن كردیم و بر آنان نماز خواندیم و به خاك سپردیم.
حسین بن علی (ع) خنده ای كرد و فرمود: ای معاویه! آنان روز قیامت با تو به دشمنی بر می‌خیزند. ولی... ما اگر پیروان تو را می كشتیم، نه كفن می كردیم، نه بر آنان نماز می خواندیم و نه به خاك می سپردیم! (یعنی آنان را مسلمان نمی دانیم).