بسم اللَّه الرحمن الرحیم
«الحمد للّه ربّ العالمين و أفضل الصلاة و أتمّ التسليم على المبعوث رحمةً للعالمين
سيّدنا و نبيّنا محمّد و على آله الغرّ الميامين»
امروز و پس از آنکه آیت‌اللّه العظمی سیّدصادق روحانی(ره) را تا جایگاه ابدی در جوار مضجع عمّه‌شان، حضرت فاطمۀ معصومه(سلام الله علیها)، -که هفته ای یک بار، بعد از اقامۀ نماز امام زمان(عج) در مسجد جمکران، بر زیارت حرم حضرت مواظبت داشتند- بدرقه کردیم، ناگزیر باید درجهت، عمل به وصیّت‌های ایشان، بیانیۀ توجیهی پیرامون موضوع تقلید را برای مقلّدان مرجع فقید و صادق در نام، گفتار و عمل و آن فقید سعید صادر کنم، تا احساسات، آنان را از تکلیف شرعى دور نکند. مرجعی که با قبول ولایت امامان اهل‌بیت(علیهم السلام)، زندگی سعادتمندانه‌ای و به‌واسطۀ حبّ ایشان نیز، مرگ سعادتمندانه‌ای داشت. خداوند متعال ایشان را غرق در دریای رحمت بی‌کران خویش گرداند!
بر این اساس، طبق موازین شرعی، باید برخی کارها تببیین شوند که مقلّدان آن مرجع فقید، به رعایت آنها موظّف و متعهّد هستند.
طبق اصول کلّی شرعى مقرّرِ فقیهان شیعه، از جمله مرجع راحل ما، پس از وفات مرجع تقلید، باید نکات ذیل، ملاک عمل قرار بگیرند:
1. التزام مقلّدان آن مرجع راحل به مسائل و فتاوای مربوط به باب تقلید ایشان، بلافاصله ساقط می‌شود؛ به‌ویژه، مسئلۀ جواز بقا بر تقلید میّت. با فقدان التزام به این فتوا، بر مقلّدان مرجع راحل لازم است که در این مسئله به مرجعی رجوع کنند که بر اساس قرائن شرعی معتبر نزد مکلّفان، اَعلمِ مراجع زنده پس از وفات مرجعشان باشد تا فتوای او در این مسئله را بدانند و ترتیب اثر بدهند.
2. هر مکلّفی مسئول حجّت شرعی در تعیین مرجعِ پس از وفات مرجعش است. به‌هیچ‌وجه، جایز نیست که این رجوع بر اساس تمایل شخصی به مرجعی باشد که فتاوایش با میل و سلیقۀ او هماهنگ است؛ مگر اینکه آن مراجع در شرایط مساوی باشند، که در این صورت، مکلّف می‌تواند مطابق میل خودش انتخاب کند.
3. هنگام رجوع مکلّف به مجتهدی که دلیل بر اَعلم بودن او دارد یا او را از میان مجتهدان مساوی برگزیده، باید به فتوای او در مسئلۀ بقای بر تقلید میّت نگاه کند و بر اساس آن عمل کند؛ زیرا نظرات در این‌باره 3 دیدگاه با تفاوت در برخی جزئیّات است:
دیدگاه اوّل، بقا بر تقلید میّت را اصلاً جایز نمی‌داند و در این صورت، مقلّدان باید مطلقاً به مرجع جدید رجوع کنند.
دیدگاه دوم: بقا بر تقلید میّتِ اَعلم جایز است. در این صورت، مکلّف مخیّر است میان بقای بر تقلید از میّت اعلم و میان عدول به اَعلم مجتهدان زنده.
دیدگاه سوم، معتقد به وجوب تقلید از میّت اَعلم است مطلقاً؛ و در این صورت، بقای بر تقلید از مرجع راحل، واجب است.
4. باید فتوای مرجع اَعلم زنده را نیز، نگاه کرد؛ اگر معتقد به عدم جواز تقلید ابتدایی از میّت باشد، تقلید ابتدایی از مرجع راحل جایز نیست؛ امّا اگر نظر مرجع زنده، وجوب تقلید از میّت اعلم باشد، بر مکلّف، با استناد به فتوای اعلمِ مراجع زنده، تقلید ابتدایی از میّت واجب است؛ حتّی اگر در زمان حیاتش مقلّد او نبوده باشد.
5. وکالت‌نامه‌های صادرشدۀ ایشان برای وکلای نقاط مختلف جهان، از درجۀ اعتبار ساقط می‌شود.
6. استفاده از مُهر مرجع راحل، از تاریخ وفات ایشان، از اعتبار ساقط می‌شود و دیگر، وجهی برای استفاده از آن وجود ندارد.
7. مقلّدانی که بر تقلید مرجع راحل باقی مانده‌اند یا کسانی که به استناد فتوای اعلمِ مراجع زنده، از ایشان تقلید ابتدایی می‌کنند، می‌توانند به‌جز مسئلۀ تقلید -که پیش از این، گفته شد- به فتواها و احکام منتشرشدۀ پیشین با امضای مرحوم راحل، عمل کنند. همچنین، می‌توانند به مسائلی عمل کنند که طبق فتوای ایشان، منتشر می‌شود.
به حضرت بقیّةالله الأعظم(أرواحنا فداه)، مراجع عظام، همۀ ارادتمندان، مؤمنان، عموم مسلمانان، مقلّدان و شاگردان آن مرجع فقید، تسلیت عرض می‌کنیم.
قم مقدّسه
یکشنبه، 23 جمادی الاولی 1444 ق
شیخ مصطفی مصری عاملی