پایگاه اطلاع رسانی Øضرت آیت الله العظمی روØانی«قدس سره»
اثبات بازگشت اهل بیت (علیهم السلام) در اربعین اول به کربلا
Øضرت آیت الله العظمی روØانی دام ظله العالی در پاسخ به سوالی در این زمینه چنین مرقوم داشته‌اند: پس از تØقيق Ùˆ جستجوى كامل، مطمئن شديم كه بازگشت كاروان اسيران در اربعين Øسينى همان سال شهادت Øضرت امام Øسين†عليه السلام صورت گرÙته است...
يكى از مباØØ« مهم تاريخ عاشورا Øضور اهل بيت (عليهم السلام) در كربلا در اولين اربعين شهادت امام Øسين (علیه السلام) بر سر مزار آن Øضرت Ùˆ ديگر شهداى كربلاست.
Øضرت آیت الله العظمی روØانی دام ظله العالی در پاسخ به سوالی در این زمینه چنین مرقوم داشتهاند: پس از تØقيق Ùˆ جستجوى كامل، مطمئن شديم كه بازگشت كاروان اسيران در اربعين Øسينى همان سال شهادت Øضرت امام Øسين عليه السلام صورت گرÙته است.
در ادامه، پاسخ تÙصیلی دÙتر معظم له را در این زمینه میخوانید:
* * *
«Ø¢ÛŒØ§ امکان دارد Ú©Ù‡ اسرای اهل بیت (علیهم السلام) در روز اربعین به کربلا بازگشته باشند؟»
بسم الله الرØمن الرØيم
عدهای اشکال میگیرند Ùˆ میگویند آیا معقول است Ú©Ù‡ اسرای اهل بیت (علیهم السلام) در عرض Ùقط چهل روز مسیر طولانی کربلا به Ú©ÙˆÙÙ‡ را Ø·ÛŒ کرده باشند Ùˆ از شمال عراق Ùˆ ترکیه گذر کرده Ùˆ به لبنان Ùˆ بعد به شام رسیده باشند Ùˆ بعد از آن به کربلا برگشته باشند؟ لطÙا ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¯Ù‡ÛŒØ¯.
باسمه جلت اسماؤه
اول: ما Ø´Ú©ÛŒ نداریم Ú©Ù‡ کاروان اسرای خاندان رسول خدا (صلی الله علیه Ùˆ آله) Ùˆ سرهای شهدا بعد از اینکه دشمنان آنها را به Ú©ÙˆÙÙ‡ بردند Ùˆ چند روزی آنجا ماندند Ùˆ بعد به شام رÙتند، در روز اربعین همان سالی Ú©Ù‡ امام Øسین (علیه السلام) شهید شد یعنی سال 61 هجری، به کربلا بازگشتهاند، Ùˆ در نصوص آمده است Ú©Ù‡ آن بزرگواران هنگام بازگشت به کربلا Ùˆ در آن روز دردناک با جابر بن عبدالله انصاری Ù€ صØابی بزرگوار- Ú©Ù‡ بعد از شهادت امام Øسین (علیه السلام) برای زیارت آن Øضرت آمده بود، ملاقات نمودهاند. این زیارت در آن سال نخست شهادت امام Øسین (علیه السلام) اولین زیارت اربعین ایشان به شمار میآید. همچنین ثابت است Ú©Ù‡ زیارت اربعین یکی از زیارتهای معتبر است Ùˆ اØادیث Ùˆ روایات، مردم را نسبت به این زیارت ترغیب کردهاند تا جایی Ú©Ù‡ این زیارت از نشانههای مؤمن شمرده شده Ùˆ مؤمنان هر سال این زیارت را انجام داده Ùˆ بر آن مواظبت کردهاند.
دوم: نظر مشهور و معتبر شیعه از قدیم این بوده که اسرا در مسیر بازگشت خود به مدینه منوره، در همان سال به کربلا بازگشته و از آنجا عبور کردهاند.
البته برخی علمای قدیم معتقدند بازگشت آن بزرگواران در همان سال نبوده Ùˆ اØتمال دارد سال بعد از شهادت، یا دیرتر از بیستم صÙر، به کربلا بازگشته باشند؛ چون به نظر آنان سÙر طولانی به شام Ùˆ بازگشت به کربلا از نظر زمانی در این مدت ممکن نبوده Ùˆ بازگشتشان بعید مینماید. اما نمیتوان به این نظر استناد کرد؛ چون ادله قطعی تأکید میکند Ø·ÛŒ این مسیر در آن مدت زمانی امکانپذیر بوده است.
Øتی بازگشت آنها در این مدت زمان بر اساس موارد ذیل با روایات دال بر این مطلب، مواÙÙ‚ است:
الÙ) Ø´Ú©ÛŒ نیست Ú©Ù‡ سپاه دشمن، اسیران را بر شتران نشانده Ù€ Ùˆ در برخی نصوص آمده Ú©Ù‡ شتران بدون جهاز بودهاند Ù€ Ùˆ روز یازدهم Ù…Øرم به Ú©ÙˆÙÙ‡ برده Ùˆ آنها در روز دوازدهم یا سیزدهم Ù…Øرم وارد Ú©ÙˆÙÙ‡ شدهاند.
ب) در نصوص تاریخی آمده است Ú©Ù‡ Øرکت کاروان اسرا به سمت شام در روز نوزدهم Ù…Øرم، Ùˆ در قول دیگری پانزدهم Ù…Øرم بوده، Ùˆ آنها در اول صÙر وارد شام شدهاند. این سخن یعنی مسیر Ú©ÙˆÙÙ‡ به شام طبق یک قول تقریباً دوازده روز، Ùˆ طبق قول دیگر Ù‡Ùده روز بوده است.
ج) در تاریخ معرو٠است Ú©Ù‡ دشمن، اسیران را از مسیری طولانیتر به شام برده است. یعنی از Ú©ÙˆÙÙ‡ به سمت جایی Ú©Ù‡ امروز شمال عراق است Øرکت کردهاند؛ از بغداد به تکریت رÙته، سپس از موصل Ùˆ تلعÙر گذشته Ùˆ بعد از نصیبین در ترکیه Ùعلی رد شدهاند. از آنجا وارد اراضی سوریه شده Ùˆ از رقه Ùˆ Øلب گذر کرده (Ù…ØÙ„ مسجد النقطه)ØŒ Ùˆ بعد به Øماه Ùˆ Øمص Ùˆ سپس به شرق لبنان رÙتهاند. از شهر بعلبک رد شده Ùˆ آنگاه در مسیر شرق به سمت منطقه زبدانی رÙته Ùˆ از جهت غربی دمشق وارد آن شدهاند.
دلیل گذر از این مسیر طولانی هم این بود Ú©Ù‡ دشمن میخواست قدرت خود را به نمایش بگذارد. اما آن بزرگواران در راه بازگشت خود از شام به کربلا، مسیر کوتاهتر را Ø·ÛŒ کردهاند Ú©Ù‡ برخلا٠مسیر قبلی خالی از سکنه بوده است. این مسیر به مرزهای اردن کنونی نزدیک بود. آنها چند روز بعد از Øضور در شام، قبل از اینکه مسیر خود را به سمت مدینه منوره ادامه دهند از الانبار به کربلا رÙتهاند. علامه مجلسی مدت Øضور آنان در شام را ده روز برآورد کرده Ú©Ù‡ به واقعیت نزدیکتر است.
د) Ùاصله طولانی Ú©ÙˆÙÙ‡ به شام طبق Ù…Øاسبات الان تقریبا 1900 کیلومتر است. این یعنی آنها هر روز 120 تا 150 کیلومتر را Ø·ÛŒ کردهاند، Ùˆ این برای Øرکت شتران مسأله آسانی است.
هـ) اگر این مسأله را در نظر بگیریم Ú©Ù‡ شتران میتوانند مساÙتهای طولانی را Øتی بدون آب Ø·ÛŒ کنند، Ùˆ طبق Ú¯Ùته کارشناسان میانگین سرعت آنها در مساÙتهای کوتاه Øداقل 65 تا 70 کیلومتر در ساعت، Ùˆ در مساÙتهای طولانی تقریباً 40 کیلومتر در ساعت، Ùˆ میانگین Øرکت آهسته شتران بین 8 تا 10 کیلومتر در ساعت است؛ متوجه میشویم سرعت آن تÙاوت چندانی با میانگین سرعت انسان پیاده (5 تا 7 کیلومتر در ساعت) ندارد. بنابراین قاÙله با سرعت بسیار معمولی از Ú©ÙˆÙÙ‡ راه اÙتاده، Ùˆ نه کند Ùˆ نه سریع با سرعتی تقریباً بین 15 تا 20 کیلومتر در ساعت، Ùˆ 8 تا 10 ساعت در روز به راه خود ادامه داده است. این مسأله هم کاملاً معمولی بوده Ùˆ عجیب نیست، اگرچه اØتمال دارد این Ùاصله را در زمانی کمتر هم Ø·ÛŒ کرده باشند.
Ùˆ) درباره بازگشت به کربلا؛ در سÙر بازگشت بیشتر از پنج روز زمان نیاز نبوده، Ùˆ به نظر میرسد آنها بعد از ترک شام در دهم ماه صÙر با سرعتی کندتر از معمول Øرکت کردهاند. همانطور Ú©Ù‡ در برخی نصوص اشاره شده مدت زمان Øضور کاروان اسرا در شام بیش از این مدت نبوده چون Øضور بیشتر آنها در شام دلیلی نداشته Ùˆ مخصوصاً بعد از ÙˆÙات Øضرت رقیه (سلام الله علیها) Ùˆ تغییر Ùضای عمومی در نتیجهی خطبه Øضرت زینب (سلام الله علیها) Ùˆ سخنرانی Øضرت زین العابدین (علیه السلام)ØŒ نه تنها به مصلØت یزید نبوده Ú©Ù‡ ایشان را بیشتر از این در شام Ù†Ú¯Ù‡ دارد بلکه میبایست آنها را هرچه سریعتر برمی گرداند.
بر اساس آنچه Ú¯Ùتیم، نتیجه میگیریم Ú©Ù‡ طبق نصوص وارده، اسرای اهل بیت (علیهم السلام) به همراه سرهای شهدا در روز اربعین همان سال به کربلا رسیدهاند، Ùˆ دلیلی وجود ندارد Ú©Ù‡ این مسأله را بعید بدانیم، آنطور Ú©Ù‡ برخی علمای سابق ما به این خصوصیات توجه نکرده Ùˆ این موضوع را بعید دانستهاند.
صÙر 1439 هـ Ù‚
دÙتر Øضرت آیت الله العظمی سيد Ù…Øمدصادق Øسينی روØانی