پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله العظمی روحانی«قدس سره»
حضرت فاطمه زهرا (عليها السلام) و داستان مباهله
استفتاء:

در داستان مباهله مى ‏خوانيم كه پيامبر گرامى به فرمان خدا (1) ÙˆØ¬ÙˆØ¯ ارجمند فاطمه عليها السلام Ùˆ همسرش اميرمؤمنان Ùˆ دو نور ديده ‏اش حسن Ùˆ حسين عليهم ‏السلام را به مباهله فرا خواند Ùˆ به آنان فرمود: هنگامى‏ كه من دعا كردم، شما آمين بگوييد؛ اينك پرسش اين است كه چرا پيامبر آنان را به اين كار فرمان داد؟ حقيقت اين است كه ما از برخى از اهل علم شنيديم كه راز اين كار Ùˆ اين فرمان را چنين توجيه مى‏ نمود: معنى اين كار Ùˆ اين فرمان آن است كه: منِ رسول خدا با اين وصف Ùˆ مقام كه خاتم پيامبران هستم، دعايم از نظر مقتضى برآورده است Ùˆ خواسته ‏ام از بارگاه خدا تضمين شده است، امّا شرط فعليت ‏يافتن آن اقتضا Ùˆ تحقق آن دعا، نَفَس پاك صدّيقه طاهره عليها السلام است كه بايد آن وجود پاك با دست گشودن به‏ سوى آسمان Ùˆ آمين گفتن خود، شرط اين فعليت Ùˆ تحقق را فراهم آورد. اين شرط را وحى الهى چنين مقرر فرمود Ùˆ سيره Ùˆ سنّت پيامبر بر آن جارى شد؛ امّا در اين مقام، جاى اين بحث است كه اگر اين توجيه را بپذيريم، معنايش اين است كه شرط پذيرفته‏ شدن خواسته Ùˆ دعاى پيامبر خدا، آمين صدّيقه طاهره عليها السلام است، Ùˆ مى دانيم كه اثر گذارى مقتضى در گرو شرط آن است، Ùˆ در مقام مباهله نيز، شرط بر آمدن خواسته Ùˆ پذيرفته شدن دعاى پيامبر در داستان مباهله با مسيحيان نجران نيز در گرو بالا رفتن دست‏ هاى مبارك چهار وجود مقدس ديگر، يعنى على Ùˆ فاطمه Ùˆ حسن Ùˆ حسين عليهم ‏السلام است، در غير اين صورت دعاى پيامبر تحقق نمى ‏يابد؛ آيا توجيه اين عالم يادشده به اينجا نمى ‏انجامد؟

جواب:

باسمه جلت اسمائه; در روايات مورد اعتماد Ùˆ كلمات علماى بزرگ، وجوه ديگرى نيز براى به‏ همراه بردن فاطمه Ùˆ فرزندانش عليهم‏ السلام به مباهله بيان شده است؛ براى نمونه در روايتى مورد اعتماد از امام رضا عليه ‏السلام آمده است كه در پاسخ پرسش مأمون - كه از برترين فضيلت اميرمؤمنان عليه ‏السلام در قرآن مى ‏پرسيد - فرمود: «Ø¢ÙŠÙŽØ©Ù المباهِلَة تَدُّلُّ عَلى ذلِك...»Ø› برترين فضيلت اميرمؤمنان عليه ‏السلام در قرآن شريف آيه مباركه مباهله است. Ùˆ نيز يكى از بزرگ ‏ترينِ علماى دين در پاسخ اين پرسش كه: در آيه مباهله، قراردادن زنان Ùˆ فرزندان در كنار پيامبر به Ú†Ù‡ معنا Ùˆ مفهوم است؟ چنين پاسخ داده است: اين سبك از قراردادن زنان Ùˆ فرزندان در كنار نفس نفيس پيامبر، بر اعتماد Ùˆ اطمينان قلبى پيامبر بر حقانيت موضع Ùˆ يقين داشتن او به درستى دعوتش تأكيد مى ‏كند؛ چرا كه وقتى كسى جرئت مى‏ كند تا افزون بر خطر نمودن در كارى به‏ بهاى جان شيرين خود، عزيزترين‏ ها Ùˆ محبوب‏ ترين‏ ها Ùˆ پاره‏ هاى جگرش را نيز در راه هدف خويش در معرض خطر قرار دهد، اقدام به اين كار بزرگ Ùˆ پرخطر، از سويى نشانگر درستى دعوت Ùˆ صداقت او در گفتار است، Ùˆ از سوى ديگر نشان‏ دهنده اعتماد او به نابودى طرف مقابل Ùˆ خاندان Ùˆ عزيزان او در صورت حق ‏ستيزى است؛ Ùˆ او با اين ايمان Ùˆ يقين به همراه عزيزترين‏ هايش به مباهله برمى ‏خيزد تا هدف خود را تحقق بخشد Ùˆ دشمن اصلاح‏ ستيز را يا به راه درست آورد Ùˆ يا به همراه عزيزانش به بوته هلاكت Ùˆ نابودى بسپارد.

--------------------------------------------------------------------------------
1 Ù€ در اين مورد قرآن مى ‏فرمايد: «ÙÙŽÙ…َنْ حاجَّكَ فِيْهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ‏ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا ÙˆÙŽ اَبْناءَكُمْ ÙˆÙŽ نِساءَنا ÙˆÙŽ نِساءَكُمْ ÙˆÙŽ أَنْفُسَنا ÙˆÙŽ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ...*» اى پيامبر! اينك، پس از دانشى كه در مورد مسيح به تو رسيد، هر كس درباره‏Ù‰ او با تو به‏ ستيزه پرداخت، بگو: بياييد ما پسرانمان را فرا خوانيم Ùˆ شما نيز پسرانتان را، ما زنانمان را Ùˆ شما نيز زنانتان را، ما خودمان را Ùˆ شما نيز خودتان را؛ آن‏گاه «Ù…باهله» كنيم Ùˆ لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم. آل‏ عمران/ آيه‏ هاى 59/ 61.
اين آيات روشنگر، از رخدادى بزرگ Ù€ كه از هنگام رخ دادن آن تاكنون در ميان مردم مسلمان از شهرت بسيارى برخوردار است Ù€ سخن دارد. تمام مفسران Ùˆ محدّثان Ù€ جز شمارى چند Ù€ بر اين باورند كه اين آيه، هنگامى بر پيامبر فرود آمد كه ميان او Ùˆ مسيحيان «Ù†Ø¬Ø±Ø§Ù†» گفتگويى درباره ‏ مسيح عليه‏ السلام به ميان آمد؛ چرا كه اسقف بزرگ آنان، مسيح را پسر خدا مى ‏پنداشت Ùˆ با اين آيه مخالفت مى ورزيد كه: «Ø§ÙÙ†Ù‘ÙŽ Ù…ÙŽØ«ÙŽÙ„ÙŽ عيسى عِنْدَ اللّه‏ِ كَمَثَلِ آدَم خَلَقَهُ مِنْ تُرابٍ ...*» بى‏ ترديد وصف آفرينش عيسى، نزد خدا همانند وصف آفرينش آدم است. خدا او را از خاك آفريد Ùˆ به او فرمود: «Ù…وجود باش!» پس وجود يافت. به ‏همين جهت پيامبر به ‏فرمان خدا براى نشان‏ دادن راستى دعوت خود، آنان را به مباهله فرا خواند Ùˆ در ساعت مقرر دست در دست عزيزترين ‏هايش به ميعادگاه آمد Ùˆ دست به دعا بر داشت Ùˆ از على، فاطمه، حسن Ùˆ حسين عليهم السلام خواست تا آمين بگويند. هيئت «Ù†Ø¬Ø±Ø§Ù†» با تماشاى چهره ‏هاى پرمعنويت آنان، از تصميم خويش پشيمان شد Ùˆ درخواست صلح Ùˆ مسالمت داد.
محدّثان Ùˆ مفسران بر آنند كه پيامبر در جريان «Ù…باهله»ØŒ از ميان همه مردان Ùˆ زنان Ùˆ كودكان، تنها على، فاطمه، حسن Ùˆ حسين عليهم السلام را به‏ همراه برد، Ùˆ با آن‏كه همسران Ùˆ عمّه‏ هاى او Ùˆ ديگر زنان لايق هاشمى Ùˆ مهاجر Ùˆ انصار بودند؛ همين تنها بردن فاطمه عليها السلام با وجود تعبير آيه به «Ù†ÙØ³Ø§Ø¦ÙŽÙ†Ø§ ÙˆÙŽ نِسائَكُمْ»ØŒ نشانگر آن است كه تنها فاطمه عليها السلام سرا پا شايسته حضور در «Ù…باهله» بود، Ùˆ اين امتياز از اوست كه پيامبر تنها او را برگزيد. پيامبر فرمود: اگر خدا در روى زمين بندگانى برتر از على، فاطمه، حسن Ùˆ حسين داشت، به من دستور مى‏ داد كه با آنان به «Ù…باهله» بروم، امّا چون نبود، دستور آمد كه با اينان بروم، Ùˆ اين سند برترى آنان ‏است. ينابيع المودّة/ ص 244.