پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله العظمی روحانی«قدس سره»
تفاوت علت غائى و علت فاعلى
استفتاء:

تفاوت علت غائى و علت فاعلى چيست؟ و چرا درست نيست كه بگوئيم اهل بيت (عليهم السلام) علت غائى هستند؟

جواب:

باسمه جلت اسمائه؛ علت فاعلى، آن ذاتى است كه مستقيماً با اراده فعل همراه است كه همان علت نزديك، بوده و وجود، قدرت، دانائى و اراده اش در فاعليت فعل (انجام فعل) تأثير مستقيم دارد; چنانچه محقق اصفهانى نيز همين تعريف را گفته است. اما علت غائى، مقصودى است كه در پسِ فعل مى باشد.

با اين تعريف روشن مى شود كه تعبير از اهل بيت (عليهم السلام) به علت غائى خلقت ايرادى وارد نمى آورد زيرا برخى اخبار Ùˆ احاديث همين را تصريح كرده است، مانند اين حديث قدسى كه مى فرمايد: «Ù„َوْلاكَ لَما خَلَقْتُ الاَْفْلاكَ، ÙˆÙŽ لَوْ لا عَلِيّ لَما خَلَقْتُكَ، ÙˆÙŽ لَوْ لا فاطِمَةُ لَما خَلَقْتُكُما».(1)

---------------------------------------------------------------

1- « (اى محمد) اگر براى وجود تو نبود افلاك را نمى آفريدم Ùˆ اگر براى وجود على نبود تو را نمى آفريدم Ùˆ اگر براى  وجود فاطمه نبود هر دوى شما را نمى آفريدم»; شرح دعاى صباح، خوئى، ص 46; مطالب السؤول فى مناقب آل الرسول، ص 57.