پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله العظمی روحانی«قدس سره»
حجت خدا در بين بندگان‏

پيامبر خدا صلى الله عليه وآله فرموده است: 

«اِنَّ اللَّهَ جَعَلَ عَلِيًّا وَ زَوْجَتَهُ وَ اَبْنائَهُ حُجَجٌ عَلى‏ خَلْقِهِ» (1).

خداوند متعال على، همسر و فرزندانش را حجت خود در ميان مردم قرار داده است.
 
بيان و رفع شبهه‏

آيا فاطمه زهرا عليها السلام بر فرزندان خود حجت است؟

احاديث زيادى وجود دارد كه نشان مى ‏دهد فاطمه زهرا عليها السلام برترين شخصيت ‏ها پس از رسول خدا صلى الله عليه وآله و امام على‏ عليه السلام است؛ چنان كه برترى ايشان بر تمام پيامبران پيشين و امامان - به جز امام على‏ عليه السلام - ثابت و استوار است تا آنجا كه امام باقر عليه السلام در بيان عظمت مادرش فرموده است:

«لَقَدْ كَانَتَ‏ عليها السلام مَفْرُوضَة الطَّاعَة عَلَى جَمِيعِ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْس وَ الطَّيْرِ وَ الْوَحْشِ وَ اَلاَنبيا وَ الْمَلَائِكَةُ» (2).

اطاعت فاطمه‏ عليها السلام بر تمام بندگان الهى حتى جن و انس، پرندگان و حيوانات، پيامبران و ملائكه واجب است.

همچنين در روايت ديگرى مى ‏بينيم كه از پيشوايان اهل ‏بيت‏ عليهم السلام آمده است: 

«نَحْنُ حُجَةُ اللّهِ عَلى خَلْقِهِ وَ فاطِمَةُ حُجَّةُ اللّهِ عَليَنا» (3)

ما حجّت خدا بر آفريدگانش هستيم، و فاطمه، حجّت خدا بر ما.

براى پرهيز از هرگونه شبهه ‏اى بايد گفت:

به نظر مى ‏رسد منظور از كلمه «حجة» در اين حديث شريف، معناى لغوى آن، يعنى دليل و راهنما است. منظور از آن، چيزى است كه به آن استدلال و به وسيله آن رهنمود داده مى ‏شود. با اين بيان معناى حديث اين مى ‏شود كه: خدا بر مردم به وسيله عبادت و فرمانبردارى و تسليم در برابر مقرراتش به مرحله‏اى كه پيشوايان اهل ‏بيت ‏عليهم السلام رسيده‏ اند، استدلال مى ‏كند و بر آنان نيز در صورتى كه لازم آيد، به آن جايگاه پرفرازى كه مادر گران ‏قدرشان فاطمه‏ عليها السلام اوج گرفته است.

علاوه بر اين، پاسخ اين پرسش چنين مرتفع مى‏ شود كه در اين بيان منظور شأنيت و شايستگى و احتجاج است و نه فعليت آن؛ آرى! اگر از سوى آنان در كارى كوتاهى گردد، به وسيله او استدلال مى ‏شود، امّا هرگز نه از سوى آنان در انجام وظايف كوتاهى مى ‏گردد و نه نيازى به احتجاج و استدلال پيدا مى ‏شود. اين بيان تنها نشانگر جايگاه پرفرازى است كه آن حضرت به وسيله عبادت خالصانه خدا و فرمانبردارى از او و تسليم در برابر مقررات خدا به آن، اوج گرفته است، و اگر فعليت هم اراده شود، به نوعى نشانگر برترى او از يك جنبه و جهت است و نه برترى مطلق او بر  آنان. (4)

---------------------------------------------------------------------------------

1) عوالم ج 11، ص 78

2) عوالم، ج 11، ص 190؛ دلائل الامامة، ص 28

3) اين روايت از امام عسكرى به اين صورت آمده است كه فرمود: «نَحْنُ حُجَجُ اللّهِ عَلى خَلْقِهِ وَ فاطمةُ حُجةٌ عَليَنا»؛ ما حجّت ‏ها و برگزيدگان خدا بر آفريدگانش مى ‏باشيم، و فاطمه، حجّت راستين و پُرشكوه خدا بر ما مى ‏باشد (تفسير أطيب البيان، ج 13، ص 236).

4) فضائل و مصائب حضرت زهرا عليها السلام، تألیف حضرت آيت الله العظمى روحانى (دام ظله)، ص 38 و 39