پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله العظمی روحانی«قدس سره»
تفسیر آیه های « أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيماً فَآوَى‌ » و « وَ وَجَدَكَ ضَالاًّ فَهَدَى‌ »، چیست؟
استفتاء:

تفسیر این فرموده خداوند متعال: «أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيماً فَآوَى‌» (1) و نیز این آیه «وَوَجَدَكَ ضَالاًّ فَهَدَى‌» (2) چه می ‌باشد؟

جواب:

باسمه جلت اسمائه; آیه‌های یاد شده در پرسش از جمله آیات متشابه می‌باشند که جهت درک و فهم آنها راهی جز مراجعه به راسخان در علم وجود ندارد. با مراجعه به روایتهای اهل بیت (ع) در باب آیه شریفه « أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيماً فَآوَى» به این نتیجه می‌رسیم که منظور از یتیم، شخصی است که مانندی ندارد و به همین دلیل مروارید را یتیم می‌خوانند زیرا مانندی ندارد و مقصود از پناه دادن این می‌باشد که مردم به او پناه می‌برند. در حالی که منظور از آیه دیگر « وَوَجَدَكَ ضَالاًّ فَهَدَى‌ » این می‌باشد که رسول خدا (ص) در نظر مردم گمراه بود زیرا آنان وی را نمی‌شناختند ولی خداوند بر ایشان منّت نهاد و آنها را به شناخت او هدایت نمود. این تفسیر که اکنون بیان شد از دو روایتی استخراج شده که در تفسیر نورالثقلین3 از حضرت امام صادق (ع) و از حضرت امام رضا (ع) روایت شده است. شیخ بزرگوار علی بن ابرهیم قمی نیز این دو آیه مبارک را به همین صورت تفسیر نموده است و چنانکه می‌دانیم کتاب تفسیر ایشان از قدیمی‌ترین و مهمترین کتابهای تفسیر می‌باشد که به دست ما رسیده است و این نشان می‌دهد که تفسیر مذکور تفسیری است که در میان اصحاب ائمه (ع) و نزدیکان به عصر ایشان رواج زیاد داشته به ویژه اینکه شیخ، تفسیری جز آن ذکر نکرده است. علاوه بر این تفسیر یاد شده با مقام و شخصیت رسول اکرم (ص) که ویژگیها، صفات و کمالاتش به وسیله آیات قرآن کریم و روایتهای معصومین (ع) بر ما آشکار شده است سازگاری دارد بنابراین حتی با در نظر نگرفتن دو روایت مذکور، این تفسیر بر تفاسیر دیگری که از این آیه شده است برتری و رجحان دارد.

---------------------------------------------------------------------
1. «مگر نه تو را یتیم یافت، پس پناه داد؟» ضحی 93: 6.
2. «و تو را سرگشته یافت، پس هدایت کرد؟» ضحی 93: 7.
3. تفسیر نور الثقلین: 5: 596.