پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله العظمی روحانی«قدس سره»
آيه مباهله
استفتاء:

به چه سبب خداوند متعال در آيه «فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةَ اللهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ» (1) مى فرمايد: «أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ» و نمى فرمايد: «أبنائى و ابناءكم» و يا «أبنائنا و ابنائهم»؟ و هم‌چنين است در: «وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ» و در: «وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَكُمْ». منظور از به‌ كارگيرى (نا) چیست؟ از آنجا كه در دستور زبان عربى، براى مخاطب قرار دادن مفرد و مثنى و جمع كلمات خاصى وجود دارد به چه دليل پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) در «ابناءنا» كه به امام حسن (علیه السلام) و امام حسين (علیه السلام) تفسير شده است، از كلمه جمع «أَبْنَاءَنَا»به جاى مثنى استفاده كرده است؟ و چرا در «وَ نِسَاءَنَا» كه به حضرت زهرا (سلام الله علیها) تفسير شده است از كلمه جمع به جاى مفرد بهره برده است؟ و نيز در «وَ أَنفُسَنَا» كه به حضرت اميرمؤمنان على (علیه السلام) تفسير شده است؟

جواب:

باسمه جلت اسمائه؛ به‌ كارگيرى جمع به جاى مفرد در قرآن كريم بر كسى پوشيده نيست، همانند اين فرموده خداوند متعال: «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِى لَيْلَةِ الْقَدْرِ» (2) و نيز اين فرمايش خداوند سبحان: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» (3) و از اين دست ده‌ ها آيه موجود است. استفاده از جمع به جاى مفرد و مثنى در زبان و ادبيات عرب دلايل چندى دارد و از جمله آنها به قصد بزرگ داشتن و احترام است و با توجه به اينكه در اينجا بزرگداشت و تعظيم رسول خدا (صلى الله عليه وآله) و اهل بيت گرامی اش كه ايشان قصد مباهله به وسيله آنان را داشت مد نظر است، قرآن كريم صيغه جمع را جهت تأكيد بر اين مطلب به‌ كار برده است.

---------------------------------------------------------
1. «پس هر کس با تو درباره عيسی در مقام مجادله برآيد بعد از آنکه به احوال او آگاهی يافتی، بگو: بياييد ما و شما فرزندان و زنان و کسانی را که به منزله خودمان هستند بخوانيم، سپس به مباهله برخيزيم (در حق يکديگر نفرين کنيم) تا دروغگويان (و کافران) را به لعن و عذاب خدا گرفتار سازيم»؛ آل عمران (3): 61.
2. «ما اين قرآن عظيم الشأن را در شب قدر نازل کرديم»؛ قدر (97): 1.
3. «البته ما قرآن را بر تو نازل کرديم و ما هم آن را محققا محفوظ خواهيم داشت»؛ حجر (15): 9.