باسمه جلت اسمائه؛ نويسندگان اسلامى، عمده ‏ترين اهداف قيام امام حسين ‏عليه السلام را در چند هدف مشخص تصوير كرده و بيان داشته ‏اند كه اينك به اختصار به هر يك از آنها اشاره مى ‏شود:

1. نهضت امام حسين‏ عليه السلام در راستاى ايفاى وظيفه امر به معروف و نهى از منكر بوده و اصلاح امت اسلامى از بزرگترين اهداف آن حضرت بوده است.

يكى از نويسندگان اين نظريه را اظهار كرده است. او مى ‏نويسد: يك «مهاجم» نمى‏ خواهد فقط خودش را حفظ كند، مى‏ خواهد طرف مقابل را از بين ببرد و لو به قيمت شهادتش باشد. منطق امر به معروف و نهى از منكر، منطق حسين‏ عليه السلام را، منطق شهيد كرد. منطق شهيد، منطق كسى‏ است كه براى جامعه خود، پيام دارد و اين پيام را جز با خون با چيز ديگرى نمى ‏خواهد بنويسد».

2. عده‏ اى آن را حركتى ضد استبدادى عليه رژيم يزيدى براى استقرار حكومت اسلامى، دانسته ‏اند. آيت الله ميرزاى نائينى در رساله «تنبيه الامة و تنزيه الملة» چنين نظريه ‏اى را ارائه مى ‏دهد. او مى ‏گويد:

«خضوعِ نفس قدسيه حضرتش (امام حسين‏ عليه السلام) از آن (استبداد) اباء فرموده، از براى حفظ حُرّيت خود و توحيد پروردگارش، تمام هستى و دارائى را فدا [كرده‏] و اين سنت كريمانه (آزادى) را براى احرار امت استوار و از شوائب عصبيت مذمومه تنزيهش فرمود». (1)

3. بعضى هم هدف عمده نهضت امام حسين‏ عليه السلام را «عدالت خواهى» دانسته ‏اند، چنانچه درباره نهضت عاشورا چنين مى ‏نويسد: «نه فقط على‏ عليه السلام شهيد راه عدالت و فرياد رساى دادگرى است، بلكه حسين ‏عليه السلام نيز شهيد راه عدالت است. به گفته خود امام حسين‏ عليه السلام: «نمى ‏بينيد كه به حق عمل نمى‏ شود و از باطل جلوگيرى به عمل نمى‏ آيد؟ در چنين شرايطى مؤمن بايد مشتاق لقاى پروردگار باشد.»

مجموع اين اهداف و انگيزه‏ ها مى ‏تواند نهضت عظيم امام حسين‏ عليه السلام را توجيه كند و براى هدايت امت، چراغ راه و الگوى زندگى گرداند.

-------------------------------------------------------

1) تنبيه الامة و تنزيه الملة، ص 24، چاپ شركت انتشار تهران، 1374 ه ق.