استفتاء:
ادله استحباب شهادت سوم یعنی «اشهد ان علیا ولی الله» در اذان و اقامه چیست؟ آیا اضافه نمودن: «و ان اولاده المعصومین حجج الله» خلاف استحباب به شمار میآید؟
جواب:
باسمه جلت اسمائه؛ الف: چندین خبر خاص دال بر استحباب شهادت سوم یعنی «اشهد ان علیا امیرالمؤمنین ولی الله» در اذان وجود دارد اما به ما نرسیده است، و ما فقط به واسطه دو شیخ جلیل القدر «صدوق و طوسی قدس سرهما» به آن علم یافتیم که به این اخبار اشاره کردهاند اما آنها را نقل نکردهاند.
و اما عمده اخبار مورد استفاده، روایاتی است که عمومیت دارند، مانند خبر احتجاج که شیخ طبرسی قدس سره از قاسم بن معاویه از امام صادق (علیهالسلام) روایت کرده است: «هرگاه یکی از شما بگوید لا اله الا الله، محمد رسول الله، پس بگوید: علی امیرالمؤمنین» (الاحتجاج، ج 1، ص 231). این روایت صریح در استحباب شهادت به ولایت امیرالمؤمنین (علیهالسلام) بعد از شهادت به توحید و رسالت دارد، و با اطلاق خود شامل اذان و اقامه هم میشود، و با انضمام این خبر و مانند آن ـ بر فرض مناقشه در سندش ـ به قاعده تسامح در سنن، استحباب شهادت سوم در اذان و اقامه ثابت میشود اما نه به نحو جزییت.
مؤید این مطلب ورود برخی اخبار صریح درباره استحباب شهادت سوم در اذان در برخی کتب اهل سنت است، از جمله کتاب السلافة فی امر الخلافة از شیخ عبدالله مراغی مصری.
علاوه بر همه اینها شهادت سوم در اذان و اقامه در این زمان از روشنترین مصادیق شعائر مذهبی است، بنابراین قطعاً در اذان و غیره رجحان دارد، و بعضی از فقهای بزرگ گفتهاند که اگر گفته شود که این شهادت واجب کفایی است ،بعید نیست.
ب: عبارت «و ان اولاده المعصومین حجج الله» در روایاتی که استحباب شهادت سوم را در اذان و اقامه ثابت میکند نیست، اما گفتن آن بدون قصد جزییت اشکالی ندارد.